A PERSIAN – PAHLVI BALOCHI VOCABULARY

Administrator March 10, 2017 Archives, Balochi, Books, Language Leave a comment 1,474 Views

MIR AQIL K. MENGAL

VOL.1 (A-C)

BALOCHI ACADEMY, QUETTA

PREFACE

My interest in Balochi Language, an ,an Aryan Language of Iranian branch, Led me to study the other Iranian Languages as well. Fortunately, I met Dr. Mahdi Muhaqqiq,a Professor from Tehran University, teaching Persian at the Institute of Islamic Studies, McGill University, Monteral, Canada, I took courses in Persian as well as in Pahlavi with the great scholar but the course in Pahlavi hardly lasted for three months as he was busy working on some theological book in 1986. I continued my private study of Pahlavi and other Iranian Languages with little progress. I returned home from abroad in the end of 1969, but lost all the materials which I so strenuously had gathered at McGill.I lost all hope to set a new on the work of gathering material for a while. In 1971 and later, I met Dr.Straser of Vienna University, Austria and Prof.V.I.Rossi of Naples, Italy, who encourage me to start on work of ‘comparative study of the Balochi Language in relation to the other Iranian languages’. The latter,Also, send me some useful material on the Pahlavi, but the materials concerning the grammatical structures of the dead Iranian Languages were scant to allow me to present a more profound work. With the little material at hand, I wrote a few articles in Balochi which were Published in the local magazines as below:-

1.A comparative study of the Balochi relation to Avesta, Kurdish, Persian etc.(the Weekly,Noken,Daur,Quetta,Nov.16th 1966,jan.1969,Balochi)

A brief introduction of Balochi to Pahlavi, Avesta and modern Parsian(The monthly, Ulas, (Balochi) Quetta Nov.Dec.1971.
Relation of the Balochi Language to the Caspian dialects e.g. Talish (Balan-Nama, (Balochi)1976.

4.The Madian Language’ (in relation to balochi, Kurdish and Persian)

The’ Monthly’Ulus’ Quetta.(Balochi) Nov.Dec.1978,june.1979.

5.Introduction to the Pahlavi Language (in relation to Balochi).The Monthly’Ulus’Quetta.Sept.Oct.1981.

Being encouraged by Dr.V.I.Rossi, I sat to prepare a Persian-Pahlavi-Balochi dictionary, beside other literary works in 1982 but suffered from soar throat, lack of adequate medical treatment and diagnosis, prevented me to recover soon. Finally the disease resulted into thyroid-cancer in the end of 1983. In a desperate condition I did not hesitate to my work to the Blaochi Academy, Quetta, and left abroad for medical treatment on my own expense. A successful thyroid-surgery, lasting for two and half hours, was carried by the esteemed surgeon, A.G.A. Cowie, of University-College Hospital, London.

I returned home, weak and unable to study for a year or so and difficulties also rose to the calligraphy of the phonemic scripts of the book.

Before, telling the readers of the contents of book it would be better to present a brief introduction of the Pahlavi language as told by the scholars of the language.

According to Prof. Haug, the Pahlavi language developed from the mixture of Semitic and Iranian elements on the frontiers and Persia and Chaldea in the 1st or 2nd ce, and A.D.Later it split in two distinct dialects. The first Chaldeo-Pahlavi developed during the Arsacid period (249 B.C-227 A.D) and the other, called Sasani-Pahlavi, developed in the Sasanid period (228-632).

Some hold that Pahlavi is a Frontier language, probably the language of Fayli Kurds on the Chaldeo-Persian Frontier.D.R.Shifiq in his, History of the Iranian Literature, writes the word ‘Pahlavi’ originates from Parzav, an Arsacid tribe(akin to Balochi tribe Puzz).Ibid,p.14.

The other Iranian scholar of Pahlavi Dr.Sadiq kiya in his ‘Arya Mehr’ pub.

Tehran 1346 A.H., discovers Parzav or Puzz, which comes in the perso-Arabic books of the 9th ce A.D. as Puzzak or Farzak, a variation seen in other proper names denoting peoples such as Mugh coming as Mughak, kird or Kurd as Kurdak, Gil as Gilak and Er as Erak. (Arya-Mehr.p.38). The Purze, like Dahae and Sagadi was a Saka tribe who the achaemanid inscriptions mention as ‘Partha’

The Pahlavi alphabet originates from Aramaic and written from right to left. It bears eighteen letters and a few monosyllabic words to denote numerics. The Semitic loan words reach some five hundred which are to replaced by the Iranian word, called ‘hizwarist in Pahlavi, hizwaris in Persian and hizwarist in Balochi. Most of the hizwarisn stand closer to Pahlavi script first appeared in the 5th ce B.C and continued till 9th ce

A.D. The Ispabuds, called Sipabunds in Balochi, of Isfahan were the last rulers who wrote in the script.

Among all Iranian scripts of Pre-Islamic Period, Pahlavi seemed to be more difficult to be deciphered until the discovery of Turfan inscription on the borders of Sinkiang province of China in 1928. The Inscription by various religious Missionaries were set up on the cross-roads of the Turfan trade routes. They were in many languages and few characters. Seven of these were identified as Iranian languages, including Arsacid Pahlavi and Sasanid Pahlavi. Before the great discovery, much was depended on the traditional reading of the Farsi or Zoroastrian tutors, called, dastur.

It we take huzwarisn or replacement of Semitic words by memorized Iranian words, Pahlavi language, particularly the one on rock inscriptions hardly can be called an Iranian language, but as Prof. Haug puts it “an Aramaic dialect and a degenerated form of coniform Inscription of Achaemanid period (550-323 B.C)”. He further adds, “Pahlavi (of rock inscription) is Semitic language with some admixture of Iranian words and construction, if we look at it the way its written rather than the way read”.

Most of the huzwarisn and certain features of Achaemanid coniform (those suppose to be in a median dialect) in the Pahlavi, Particularly those in the Arsacid Pahlavi, make it stand closer to Balochi except in syntax and the infinitive. The syntax stands closer to Kurdish and Persian.

The particles, also, seem to be Kurdo-Assurean. The infinitive is Persian formed from the past stem of the verb rather than present. The latter from exists in the median dialects, Kurdish, Balochi, Avesta and others. In view of Mr. Joseph Elfenbein, “Balochi belongs to the Eastern Group of the Iranian languages like Parthian or Arsacid Pahlavi”.

He adds, “ancestor of Balochi was neither Parthian nor Middle Persian (Sasanid Pahlavi) but a lost language which thus while sharing a number of characteristic features with either, some with both, had a pronounced individuality of his own. This language may have been a variety of Median speech since the Kurdish dialects, which have a note worthy affinity with Balochi awr to be traced, in V. Minorasky’s opinion, to the ancient Median” (EnC. Of Islan, Vol.I. landon 1960).

Prof. Haug’s definition of huzvarisn, ezvarist of Pazand, is more genuine then those of Westergaard, Dastur Hoghangi and others.

He identifies of as a compound word of/uz-/, a negative prefix, /ut-/ of skt., and the verbal present stem/-var/, meaning, ‘to turn aside, to select, to recover’. The prefix in Balochi is /vuz-/ and/guz-/ in E.bal. and the root is the same from the verb, varrag, birrag, verag and berag in various dialects. The prefix occurs as/ be-/in in Persian e.g. guz-vabi, of E.bal. is be-xabi of Persian, meaning sleep-less or not having a sleep’.

Among Western writers, T.A. Mayer is probably the first who in the preface of his English. Baluchi Dictionary’ Publ: 1909, Lahore, considers the Balochis to be the remnants of the Medians or the ancient W. Iranians, whose language bears signs of affinity to the language of Medes. The later scholars and linguists approved it. In 1925, R.Gillbertson found certain affinities between Kurdish and Baluchi but Tedesco carried a vest research on the Iranian dialects in 1921. He placed pre-Baluchi in the centre of Western Iran (Media Greater) or Zagros range, but L.W. Dames refers to the abode of to be around the Caspian coasts (Coso-bir,a Baloch Tribe). Tedesco, however, puts Pre-Baluchi among the North Western dialects of W.Iran, including the present Caspian dialects, Talishi, Gilaki, Mazhandarani and semanani. (see:Isogloses by Windfuhr.p.458). Mackenzie (1961), also, places Kurdish north or north-east of Persian (in Fars), Baluchi in centeral W. Iran(Media), Parthian (Askani) as a NW dialect belonging to the Baluchi-Caspian group in the Zagroshills (Media Greater) rather than Alburz-hills (Media Raghae). (Isogloses by windfuhr .p. 460).

Dr. G.L.Windfuher, in his Isogloses, sketch on Persia and Parthians; kurds and Medes’, Writes, Kurdish shares a number of features with the Median of dialects. However, it also exhibits which a cluster of innovation and lexical items which it shares with dialect group now adjacent to Kurdi, namely, Persian and Baluchi.”(bid.P.458. ‘Great Soviet Encyclopedia’. Vol.3, Moscow 1909), includes,

includes, both Baluchi and Bakhtiari in the North Western group of Iranian Languages. K .Masson in this, Persia, Publ.1945,Oxford, P,325.Writes “Baluchi is another Aryan language akin to old Persian(Old Iranian, Achaemanid/Median)”.

No doubt, Balochi stands closer to the Achaemanid, the court language of the Achaemanid kings who spoke Persian at home and also shares features with the avestan dialect of Median language, the one in the Gathass or ‘Hymnes of secret knowledge’,called Gat in Balochi, But, here we deal with Pahlavi words without context due to lack of material in hand. E. West puts the number of Pahlavi words upto 62800 words. (Enc.Britannica Vol.12). The words available to the present writer are less then the above number and several of these are excluded due to not having any kind of resemblenec to the Balochi words.

The verbal adjective is formed by the present root or stem of the verb followed by affix/-OK / in Balochi and Kurdish and the affix/-ak/ in Pahlave e.g., Tirsok (coward) in Balochi and Kurdish is Tarsak in Pahlavi and likewise in rawok or rahok of the former two and rawak in Pahlavi, meann “One who goes smoothly (horse)”.the ‘rahwar’ of Persian.

A verbal noun is formed by the affix/-ar/- preceded by the past stem of a verb e.g. raftar = raftar, gait, way of going, from the verb, raftan, ‘to go’ of Persian,rarely occurs in Balochi classics. Some form such as guptar, singings, poetry, sayings’, and other are some-what modified,are load-words direct form Persian Kushtar, killing, massacre’, and kishtar, sowing, harvest, crop……. In Balochi the verbs are kusag and kisag. they may come in compounds with the present or past roots such as kos-o-kusar and kist-o-kisar in Balochi. kirdar is other perso-kurdish loanword in Balochi meaning ‘act’, deed, character.

An other verbal noun is formed by the affix/-isn/,/ist/ and/ – is/ , in Pahlavi Balochi and Persian, preceded by the persent root of the verb, respectively, e.g. kosisn, kosist and kosis form the verb kositan and kosidan of Pahlavi and Persian, meaning, to struggle, to strife’. The verb does not exist in the Balochi, The Verbal noun in regular in the Pahlavi and Persian but undergoes various phonemic changes in balochi. The regular ones are parmaist, zarmbist, varist, nalist, gradist, garmaist, zarmbist, paisaist, rawist, bandist, and few others plus newly formed words from various verbs. some of the irregulars in the Balochi need mention such as zant, formerly zanist from the verb, zanag, (to know, to have knowledge) mannist, the latter occurs in various dialects as mann and mannav, meaning, Good-Thought, Good-desire, omen, imagination, inner thoughts, and the former carries the meanning of, Good omen’.(a wish to fulfill by the offerings on a shrine etc). The compounds bundat, sondar, were the original Bundahist, son-dahist, meaning, “lying or base, foundation” and “way giving, arrangement, ordar” respectively. Some occur in a very intricate form and seem to be ancient Median e.g. vasahit (a proverb) in the Re-khshani dialect is derived from the verb, vasin’ (to say) , in Median and vacin (a saying) in Pahlavi and sanskrit. The original form in the Balochi and Kurdi or kurdgali must have been ‘Vasahist’. These and servaral other irregular verbal nouns occur in Balochi.

The attributive suffix/ – en/ whic follows an adjective, a noun or persent stem of a verb, so common in Balochi, rarely occurs in the Pahlavi, e.g. raden (arrayed, put in order, well-set), paden (backed one, one in the rear), asinen (Ironed one, made of Iron), varten, girden, (round one) from/ rad/- (to array, to put in order)’. pad’ (back, footprint), asin (Iron and virt in pahlavi and gird in Balochi, round’ (like a ball)

Balochi shares a distinct feature of worformation with the Pahlavi by presenting an objective locative suffix/-a /which follows a possessive suffix/i/, (the latter forms an adjective noun from such adjectives as vass(happy), agas, agah’ (alert, waked)and kar (work) from vassih’ or vassi, ahahi; or agasih ‘ and karih, or ‘, kar in Pahlavi and Balochi, respectively. The suffix/ -a / follows the adjectial nouns as ‘vassih’, agasiha ‘ or agahia and karih’ is said to be the equalent of the persian prepositions such as ‘ dar’, bar ‘, ba’, and the persian prefix/bi/to insert in order to get the karina. for example, apatiha of Pahlavi – Balochi, (for flourishing, for prosperity, for settlement), one needs the Persian bra-i-abadi’,rather than abadana’, for ‘asaniha’, and ‘satiha’, one needs bi-asani’, ‘bra-i-sadi’, and ‘dar-sadi ‘, rather than ‘asaniana, ‘ sadiana’, probably the Persian affix/ – ana/ may stand closer to the Balochi attributive / -en / which follows certain adverbs as ,askari (g) -en ‘ (clearly ,openly), katiligen’, (murderly) and ‘askigen’ (of love, lovable, romantic, lovely) as, askarana’, katilana’ and ‘asikana in Persian.

The compound word formed by the affix/ -mand/ in Persian, / -bund/ in Balochi and /-vand/ in Pahlavi and Kurdish are many e.g. Zormand, Zorbund and Zoravand, meaning; powerful, mighty’, occurs respectively, the compunds having the affix/- bund / in Balochi are a few e.g. ,Nazbund (obliged, longing for) hudabund (God, Master, Guardian, custodian), vazbund (boss, one whose will rules), karbund (attendent, waiter, one who runs for an errand), sipahbund (commander, arms), murabund (wisher of a good omen, a petitioner). Some of these irregular compounds run in the Balochi as; Brahund or Brahunde- (g); (brothern, racial brother), Nodbund or Nodbunda (g) : (belong to the vaporous clouds ,Angel of rain), Arghavand or Arghand (Top one, an anti in the game of the knuchlebones) and hudavand (God, Master).These compounds are interchangable in all Iranian Languages e.g., the Kurdo-Balochi/xudavand, hudavand/ exists in Persian while the xvastisnomand of the Pahlavi is vahvund in the Balochi from the ancient vaya-vand, given in the persian as ‘arzumand: (desirious). Likewise; zorbund or zorbunda of Kurdo-Persian is Horvand in the Balochi, meaning’ sun-like’.The Persian affix as /- mand/- may occur in the Balochi and Kurdisg as / -man /,/-van/and/,-va/e.g.,muhiman(gentle, tamed (cattle in the Balochi and mari-van (a Kurd-o-Balochi tribe) in Kurdish. the affix/- van/ comes with a number of proper names, mostly tribes e.g. , Amadvand is Amavand at present, the ancient Amatmant of the Assyrian tablets, Mad of the persians and Mede of the Greeks. Later we hear Kurd as Kurdman, Turk as Turkman and so on.

The other synonimous compotent of the affix/- mand/is/bir/or/bur/, bil/ whose allophones are /-pir/, /-bi/- pi/, /vir/, /-gur/ and even /-gal/meaning ‘ , a large body, association, multitude, populous(place) etc. Ths we have kosa or kosabi of Median dialects, a tribe around the Kosabi sea, called Capsian Sea, by the Greeks c.484 B.C. Mennea as Mennagur, a Medi-an tribe around the lake Urumaniya(Azerbaijan), probably the present mengur tribe of the Kurds around the lake Urudmiya and the Mengal tribe of the Kurdgal section of Balochs. The syllable/-bir/ and /bil/ of Median dialects comes withe the names of certain cities or towns e.g., Armabil(Bela) and Kandabil(Gandava), mentioned by the Arab writers of the 9th ce.A.D, in Baluchistan and Eribil in Kurdistan.

Most of the other word construction in the dictionary are alike in the Pahlavi, Balochi and Persian, as well in the other Iranian languages. One may look for these word-construction in our book; A Basic course in Baluchi’, Vol.I&II Barker Mengal, Montreal, Canada , 1969.

The present writer considers the dictionary to be som-what helpful to the philogists as well as to the students of the languages and literature in the Iranian studies. It may help those who want to introduce new words in the Balochi writings as counterparts for various terminologies as done by the writers of the Urdu or Persian, depending on Arabic or by the writers of the English, depending on Latin-Greek.

In the end, i am grateful to the Chairman of the Balochi Academy Quetta , and the honourable members of the Executive Committee of the Academy for allowing me to publish the Dictionary. I am, also grateful to Abdul Wahid Bandeeg for his kind co-operation to arrange for the caligraphy and publication of the book. We faced problems and hurdle. The main problem rose whether to write the voccublary of all the three languages in the Perso-Arabic script or in the phonemic Roman. In either case, the short-coming stood up. If to Phonemic similarities of the Pahlvi words akin to those of the Balochi and if to write the Roman, how to determine the true pronounciation of the Persian words since most of these are of Arabic Origin. Moreover it would have been difficult for us to go through all the available or standard Persian dictionaries in order to get the true pronuciation of the words. It was decided to leave the Perso-Arabic alphabet as given by the Persian scholars of the Pahlavi language. Problems rose in the Caligraphy and accurate typing which we overcame with hardwork. Necessary insertions were made to clarify certain meanings of the Perso-Arabic words and some Pahlavi words were left without inserting their Balochi counterparts, since these seemed to look more Balochi in their phonemic forms rather than semitic or else. Their Balochi words here belong to various dialects, mostly either Eastern(Sulaimani and Kachchi) or Western (Makarani and Rakhshani) , without specification.

The Writer has specified some words of Pahlavi, existing in Kurdi or Kurdgali(Brahoi), spoken between the two main dialects of Balochi, in the Appendix.

MIR AQIL K.MENGAL

VICE-CHAIRMAIN BALOCHI ACADEMY

JANUARY, 1998

QUETTA

فارسی پہلوی بلوچی گیشینگ

آب ap ap

آباد abat abat

آبادان apatan badan,vadan

آبادان کردن apatan kartan vadan kanag

ٓآبادانہ apatiha abatiha

آبادی apatih abati

آبان(ماہ) apan-mah ahar-mah

آبان(روز) apan-roc ahar-roc

آب تقدیس شدہ parahom parhom

آبخور (نک،آبشخوبہ)apxvar apvar

آبدار apomand Apband

آب دھان(نیں) xayuk xed,hed

(تفو) tuf tuf,tup

آبستن(آملہ) apus apus

آبستنی apusih apusi

آبی،آبکی apih api

Apik apig

آبندس(درخت جنگلی)apnus apurs

آبی رنگ(کبود) kapot kapot

آتش axtas,aixas atur acas,acis,ac,as

آتش افروز ataxsivazenitr acas-vazok

آتش برام خان ataxs-i-vahra-man gwaraman-ay-acis

آتش تخمہ ataxsitohmak ataxs-i-tohm tom-ay-acis

آتشکدہ an-i-ataxan acisani-ban

آتشکدہ ہمیشہ سونہ ataxs-hamessak soc hames-socen acis

آتشہ(منسوبی) ataxsik acusing

آزاد منش rat rad,rad

آزادک azatih azati

آزادی نخواہ azatikar azatigir

آزاد azar azar

آخرالامر pasic opdick

آخربودگی۔انتھا apdomih padohi

آخرین۔ awdon,apdom paden,padigen

آخور axvan,goband ahur

آخورّماں کرد گالی ءَ آدم نخستین،گادمرد gayomart gamar

آذرباد،نام،خاص atur,pat atur

اطرخان لس بلوچی نام آذرباہیجان aturpatakan aturpaigan

چوش کہ گامڑخان اِنت آذربرزیں مہر burzen-mitre burzen mehr

آذوقہ،زارِسفر tusak tosag

آذوقہ انبار شدہ hanbar anbar,ambar

آراستہ raden raden,raden

رادین گس بلوچی دپتران آراستکی radenakih radenagi

آراہش radenisn radenist

آراستین(پیراستن) patrastan verastan parestag

آرام aram,ram aram,ram

آرایش شدہ(خم دادہ) pesitak pecitag

آرایش کردن(خم دادن) pesitan pecag

آرد ard,artak art,art

آرزو arzok arizug

آرزُو axa,avasian va,vahist

کردگالی ءَ خواہ آزرو مند xvastar

vastar,vazdar کردگالی ءَ خواز دار

آزرو مند xvadisnomand vazbund vahud

آرزدی فرمانروای xvatav kamakih vathamagi

آز az azahi

آزاد

azat

azat,aza,ajo

کردگالی آزات

آزاد چہرہ

azat cihrak

azar-ceharg

آزاد کام،مختار

azat-kam

آزاد کامی،مختاری

azat-kamih

azat-kami

آزاد کامانہ، مختارانہ

azat-kamiha

آزادگی

azatakih

azatagi

آزار

bes,besih, vasisn

bazn,bazm

آزاری

besisnih

gazand

آزار (گزند)

gazand, ranakih

gazand

آزادہندہ

ranakih-datar

ranagih, rogi

آزارش رنج، صدمہ

azarisn

azarist, zakk

آزار شدن، کردن

tapahitan

tappag

آزار شدن، کردن

azartan, azaritan

azarag

آزار گر

vizandkar

gazindgir

آزردگی (درد ورنج)

daritih

dardi

آزکامی

az kamih

azahi

آزرم

az-arm

varram

آزرمی، آزمند بودن

azarmik

varramig

آزردگی

dus-ramik

آزمایش

azmayisn

azmayist

آزمایش

uzmayisnik

azmayistig

آز مند

varanik

varramig

آزمندی

varanixih

varramigi

آزمودن

azmutan, ozmutan

azmayag

آزمودہ

azmuta

azmutag

آزور

vartak, kartakar, az-var

gavardag, kirdgar

آزدری

azvarih

آزورانہ

azvariha

آسان

asan, xvar, xvarak, hugar

asan, xyarag, barso

آسانی مردمے ات؟ خورہ جتے

آسانی

asanih, xvarih

asani,barsohi

آسایش

asayisn xvarakih

asahist, barsohi

خورہ آرامی ماں کردگالی

آستانہ

astanak

astanag

آستانہء در

dargah

darga, darig

آسمان

asman

azman

آسمان ماں کردُگالی

آسائیدن

asaytan

sasayag, sasarag, sasa kannag

آسوری

asurik

asurig

آشوریک لسّ بلوچی نامے

آسیا، آسیاب

asyav asiyap

asiyav, asiyab

آسیاب دستی

asyay pa dast

asiyaw padast jantar

آسیب

ax, ziyan, ziyanih,

ziyanih, dabbar, varih zinag

خواری ماں کردُ گالی

آسیب رسانیدن (بہ زور بردن)

xvar zinitan

varih zinag

آش

hatukk, bor

آشا میدن

xvartan

varag

آشام، خوردنی

xvarisn

vard, varist

آشا میدن (اہریمن)

zuyisn

cus,cuhist

آشپنر

pak

hattuki, borci

آشتی (امن)

ast, astih, astakih

asti

آشتی۔خواہی

astxvahih

astvahi

آشفتن

asaptan

asopag

آشفتہ

visoftan

asoptag

آشکار

askarak, paitak, petak

askar, paidag, petag

آشکار(ظاہر)

rosnak, nisak

askariha

آشکارانہ

as-kariha

askariha

آشکاری

askarakih, petakih, ditarih

askaragi, petakih, paidagih, didarih

دیم دیدار ماں بلوچی و کردی ءَ دیم آشکار کنگ یاپیش دارگ ءِ دود ءَ گشنت

آغاز

sar

sar, sarig, esar

آغاز(انجام)

patisar

padisar, pad-asar,asar

ایسرماں کردگالی ءَ آسربزان انجام ءَ گشنت

آغاز

bunih, nazdist

bunig, awlsarig, niyadist

آغل

gostan, pahast pahastan

bahar, var, ger

آفتاب

aftab, xvar

aptap, hor

ہورہ ماں اوگانی ءَ آج ءَ گشنت

آفریدن

jaritan, karrenitan, tasitan

karrag, karrenag, trasag, jerenag

کردگالی ءَ امیش اَنت

آفریدہ بدو

dus

dus, duz

دوگالی لوزان مان کنت چوش کہ بلوچی ءَ دشمن، دژمن، دژمان کرپاسی دشنام انت

آفریدئہ بد

dusdahak

duzdahok

آفریدئہ خوب

hudahak

huda-dahok

ہودہ و ناہودہ یا نا ہودگ بلوچی ءَ کار مرز بیت

آفرینش (منسوب بہ)

dahisnik

dahistig

آفرینش نخستین

bun-dahisn

bundat, bun-dahist

آفرنیش نحستین بودنی

bunih-dat i h, bundahisnih, barinkar

bundat, bun-dahisti

آقائی

patih

آک(بدی، درد)

ukk, ukki

آگاہ

akas

agah

آگاہاز

akasiha

agahia

آگاہ بہ امور دینی

denakas

din-agah

آگاہ بد(دانش مند بزرگ)

akaspat

agabund

آگاہی

akasih

agahi

آلت

afzar, afcar

awzar

آلت شگنجہ

skenjak

skenjag

آلودن

alutan

آلودہ

atutak

alutag

آمیز(تیر خوردہ)

amec

amac

آماجگاہ

amecgas

amac-jah

آن (ضمیر(

han

آنان

oisan

esan

آنجا

od,oda

آنجا(خاص)

anod

amod, amoda

آنچہ ہم

ce-kamic

آنسوُی

tar

tak

آنسوُی

avaron

agvara

آنسوی

tarih

taka, gvara

آنطور، آنگوندہ

oron

a gonag

آنقدر

and, hand, andcand

آنگاہ،آنوقت

a dak

a daka

آنھا (اینھا)

usan,oisan

esan

آواز ِبلند (بانگ)

vang

gvank

گوانکو ماں کردگالی و رخشانی بلوچی ءَ توار پر جنوکیں جن ءَ گشنت۔

آواز ِبلند (بآواز بلند

burz vangiha

burz gvank-iha

آدرندہ

apurak

awurak, arok

کردگالی ءَ اتوک گشنت

آدردن

apurtan, awurtan

karag, arag

آہک (ساروج)

caruk

car, car-o-mot cum

آہکی

caruken

caren, caru-gen, eunigen

آہن

asan, asen, ahen

asin, ahin

واجہ دکتر فرہ وشی اے گپ بہ گیشنیگ کہ تام یکے آسکانی یا نساسانی پہلوی انت یمشیا ما گمان کنن کہ آستن آسکانی پہلوی اِنت

آہن درخشان (گران)

xyen, xvan

آہنگر

asinkar

asinkar, asin-gir

کبُین ماں کردگالی ءَ گشنت۔

آہنگ در موسیقی

hu-niyak vacik

niyag-da

آہنگ خوش

nugdag

آہنین

asenen, ahenen

asini, asinon

آہو (عیب)

ahok, ahuk

anahud, nah-udag

آہو غزالہ

ahuk

asik, ask

آہو(ناپاک)

ahoken

huken, anahug, annuh

آیا

hakar

hagar

آیش(عمل آمدن)

ayisn

ayist, ahtin

آہین، آہیندہ

advenk

adenk

فارسی

پہلوی

بلوچی

گیشینگ

ابّا(پدر)

apak

abba (pit)

کسانیں زاہگ ماں کردگالی و بلوچی ءَ ابّا گشنت انچو کردگالی ءَ باوہ انت او بلوچی ءَ پت انت

ابتداء

bun, patisar

bun, padisar bun-gej, sar

ابد

apat

abat,abad

ابدی

hamesakih

hameshagi

ابدیت

hamakiha estisn

hamukia, istin

ابدیت

hamak- rawisnik

hamuk rawsti

ابر

awr, abar, apir

awr, jambar

بلوچی ءَ آور انت او کردگالی ءَ پر انت کہ پارسی ءَ آباران اِنت

ابر(دود)

dut

dit,ditalo, gustalo

ابر(دود)

maznah

mit, mitalo

ابر

snod

nod

ابر سفید دسبک بر کوہا او فتاہ شود۔

ابر(باراندہ)

zafa, zahak

jur

ابر(بالای)

apar

abar,bir

ابرو

brevan, bravad

burvank

ابرو(مثال)

bruk, bruk-tak

bruk,burunk,buk, bik, brikh

ابلھانہ

halakiha

awlakia

ابلھانہ رفتارکردن

halak-karih

halak-kari

ابلہی رفتار

halak kunisn

halak-kanok

ابلہی

halaih

awlakih

ابہام

mutakih

modagi

اپرویز،پرویز (نام خاص)

aparvec

parvaz,parvez

اِتحاد

avakih

evakih, yakloi

کرگالی ءَ اَسٹّی یا یکّوی اِنت

اتحاد

hamikih, hamahi

hamuki

اتحاد

ayojisn, ermanih

enmani

اتصال

hamoandisn

hambandist

اثالت البیت

manag

manag, maddi

اجارہ بہا اجر (بدلہ)

mozd, mizd padasin

muzd padast

اجازہ دادن

histan

histin

اجازئہ عبُور

parvanag

اجاق(ترکی)

barej

dagdan, padenk garce gacc

اجتناب(پرہیز)

pahrec

parez

اجتناب(بطریق)

pahrextakiha

pareziha

اجتناب کردن

pahrextan

parezag

اَجر

patdasn

padast

اجرا

rawakih

rawoki

اَجردار

patdasnomand

padasbund

احاطہ شدگی

pecitakih

pecitagih

احاطہ کنندہ

varten

girden

احترام

pas

احترام

pasadarih

paso

احترام

spas

sipas

احترام(اتفاق)

snayisn

snayist, sinnat

احترام(نامیدن)

vanditan

gwandag

احتیاج

niyaz, niyazak

niyaz,naz

احتیاج

niyazisn

niyazist, nazist

احتیاج

niyazomand

niyaz, nazbund

کردگالی و رخشانی بلوچی ءَ ناز بُند گشنت

احتیاج

apayast, tangih

ost, tanki

احدی نیز

kas-ic

kas-is

احساس(غیرت)

snahit

snat, satt

احساس کردن

snahitan

snat kanag

احمق

halak

awlak

اختر

star

istar

اختر

starak

sitarak

اخترشناس

star-osmar

istar-usmar

اختر شمار

axtar-mar

istar-marok

اختفاء(نہان)

nihan

nihan, andar

اختفا(اندر)

manih

man

اختلاط

amec

amce

تیرانی آماچ بوت

اختلاط(باہم)

ham-gouih

ham-goni

اختیار

azat-kamih

azat-kami

اختیاری

kamakih

kamagi

اِدارہ

diwan

اِدارہ کردن

vinartan

ginnarag

ادارہ کردن

rayenihitan

rahenag

ادای سخن (قول)

vacisn

vacan

ادامہ (ناتمام)

drang, dirang

drang, darang

ادامہ

pattayisn

patayist

ادامہ

pat-vandisnih

pir bandagi

ادامہ دادن

kasitan

kassag

ادامہ دادن

patayitan

patayag

ادامہ یا نتن

pattutan

اَدب

carp-zwwanih

carp-zwani

ادب

carpih

carpi

ادرار(پیشاب)

mesak

miss

اذیت

ranakih

ronagi, rogi

ارتباط(پسری وپدری)

pusahi

pusugi

ارتفاع

balist

balai, balce

ارتفاع(قدوقامت)

bilad

ارتفاع (بزرگی)

masai

mazani

ارث(ترکہ)

apar-mand apat-mandag

pat-mantag

ارث(باقیماندہ)

rexn

rec, pado-rec

ارج (ارش)

arj, varj

ارجمنہ (خوب)

arzanih

arzan

کردگالی او زانو بندغس ۱۹ خدا بشمنہ تہ

ارزان

arz

arzan

ارزانی

arzanik

arzanig

بطورارزانی

arzaniha

arzaniga, arz-aniha

ارزانیان

arzanikan

arzanigan

ارزانیدن

arzani kenitan

arzan kanag

ارزش (بہا)

vahak

baha, bahag

ارضاء کردن

ramenitan

ramenag, ram kardan

ارغوان(رنگ)

argavan

arvan, alvan

ارّہ

arrak

arrag

از

hac

از او

hac-is

ac-a

ازبرخواندن

hsmurtan

usmarag

ازبن

ham bun-ic

bun-ac

ازدواج با خویشان

xvetok-dat

vatig-dat

ازدواج باخویشان

xvetodatih

vatig-dat

ازل

asar

asar, amasar

ازلیت

zamanih

zamani

ازین رو

ham cim

ame cam

اژدہا(ضمّاک)

azi-dahak

azdahak

اسارت

grawih

girao

اساس

bunih

bini, bunig

اساس

paoak, ostam

padag

اساسئا

bun-yastakia

bun-istagia

اساسئا

gohriha

goriha

اساسی

bunik

bunig

اساسی

matak

کردگالی ءَ ماس اِنت ماتکور اصیل ءَ گشنت۔ درست شماملتکوری کٹورا پادان مات و ماس ءَ گشنت چوش کہ ماٹکوہ مستریں کوہ و ماتیکیں ٹپ۔ رخشانی ءَ مات ءَ ماس گشنت او بُن ءَ ام ماس گشنت۔

اساسی

matakvar

matkawr

اساسی

matikan

matigan,masig

اساسی

ostikan

ostogen

اساسی

vas-m-tak

اساسی

xanik

xanaig

اساسی

xvatik

vatig

اسب

asp

اسب(خچر)

star

istakar

اسب(زین)

zen

اسباب سواری اسب

zen-afzar

zen-awzar sanj

اسباب کار

afzar, afcar

awzar

اسباب بالا(بہ بلندی اسب)

asp bolao

asp-balad

اسب تندور

arvand asp

arbund asp

اسب مادہ

maryan

madayan madin

اسب ِنر

gusasp

gus, naryan

است

estet

استتastat

استاد

ostata

usta,vasta,

استاد مرد

ostat mart

vasta kar

استبرق(دیبای بہ بافتہ)

stawrak

sitarag

استحکام

saxti

sakki

استحکام

ostakih

ostagi

استحکام (درُستی)

pattokih

patt

استحکام

drupustih

drahpushti

استخر(تالابِ بزرگ)

vat

navar

اُستخوان

ast

hadd

اُست ماں کردگالی ءَ دل ءَ گشنت

استخوان

astaxvan

ustuxvan

استخوان ماں بلوچی و کردگالی ءَ

استخوان گردہ

muhrak

morag

دل ءِ ایشک و آشک ءَ گشنت مودگ ءَ کردگالی ءَ خوار گشنت۔

استدلال

gowabin

gwahaki, gwacini

استر(قاطر)

astar

astal,hacar

کردگالی ءَ خچر گشنت

استراحت

asanih

استراحت کردن

asanenitan

asa kan-, sasa

استراحت

apar patan

kan-, sasarag

استراحت(خسپیدن)

xuspitan xvaspitan

vaspag

کردگالی مصدر خاچنگ چریشی در کیئت۔

استراحت کردہ

xuspen

vaspin, vaptin

اُسترہ

ustarak

istarag, ustarag

استصفا

pulitan

استطاعت

tuwan

tuwan, wak

استمداد

tuwanih

tuwani, wass-o-wak

استمداد

awzaromandih

zarbundi

استفراغ کردن (قے کردن)

gokartan

kakarag

استفراغ کردن (قے کردن)

vanitan

استفسار(پرُسش)

pursisn

purs, pursist, just-o-purs

استقامت (پائداری)

patarih hastikih

padari hastagi

استمرار

hamakiha es-tisn

hamukia ast-ist

استمرار جاودانی

hamak rawisn

hamuk rawist

ہمیشگی

hamak rawis-nih

hamuk raptin

استوار

ostik

ostig

استوارانہ

ostikiha

ostigiha

اسراف

vandgarih

vandgiri

اسیمر

bastak

bandig bastag

بستگ فعل ماضی ءَ کیئت۔

اش (ضمیر متکلم شخص سوئم)

اشباع (سیر شدن بعد ازگرسنگی)

serih

seri

اشباہ

erang

erang, ame-rang amirg

شتباہ (اینطورچہ)

erangi

اشتر(شُتر)

ustur

ustir

اشتہا

xvartarih

vardari, xvast xvakassi

کردگالی ءَ خُوا کشنگ مصدر اِنت

اشتیاق

niyazisn

niyazist

اشتیاق

nazist

اشتیاق

nazbundi

اشخاص

kasan

کردگالی ءَ ام کس گشنت

اشراف

vazurgan

buzurgan

وارث ءَ اَم کس گشنت

اشک

ars, ars

ars

اشک ریزاں

gryan

grevan, grehan

اصاحت (نژاد)

hu-tohmih

اصالت (اسب)

erih, ertanih

ir, irzi

اصالت (اصل و بُن داشتن)

bunyastih

bunati, asil

اصالتہً

bunyastolkiha

matkawri,

اصفہان (شہر)

spahan

sipahan, asp-ahan

اصلاح

virayisn

paresist

اصلاح کردن (پیراستن)

virastan

paresag

گوش بنانی پار سیتگیں گڑددُرّ۔

اصل اولیّہ

bunishtak, bunistak

bunck

کردگالی ءَ بیر فنگ مصدر اِنت۔

اصلی

bunik, gohrik

bunig

اصلی

mata-kavar

matkawr

اصلی(بغودیجی)

xanik, xvatik

xanagi, vatig

اصیل (تخم نیک)

hu-tohmik

sarr-tahmig

اصیل (نسل نیک)

zahak

zank

اصیل (نژادنیک)

“- zat

اصیل(پسماندگان نیک)

“- pet

“-pad

اسب اعلیٰ نسب

erik

irig

اصیل بودگی

vah-zahisnih

gih-zatini gih zayisti

اضطراب

tapisnih

talvassag, tapist

اضطراب (ضد)

ـ”

tapavist

اطاعت

framan-burtar-in

parman-bard-ari

اطاعت

nigosisih, nigosaktarih

nigosagi, ni-gosdari

اطاعت (خداوندی)

namac

namac, nimaz

سوب مالُو ءَ نما چی اَم گشنت۔

اطاعت کردن (لمیدتن)

nigositan

nigosag, nigo-sag

اطاق خواب (بسترگاہ)

vistarag-gas

bistrag-gah nipad-jah

اطراف

peramon

pera, cawper para, parag

پارغ ماں کردگالی ءَ پاروموں گشنت۔

اطراف

kus-takiha

kas-w-taka

اطراف

par-gavar

par-w-gvar

اطلاع(آگاہی)

akasih azd

agahi

اطمینان

vavari-kanih evarih

bavar-kuni

اطمینان کردنی (تعیین)

xost

host

کیچی مکرانی بلوچی۔

اضطراراً

acarakiha

becaragia, nacaragia

اعتراف

xvastukih

xvaaugih, vastui

خواستوماں کرد گالی ایشی مصدر خواستو بننگ اِنت۔

اعتقاد

vavarkanih

bavakanagi

اعتقاد

vir-ravisn giravisn

bir-ravist gir-ravist

اعتقاد

hast-ment-snih

host-man-nist

اعطا کردن

baxsitan

baksag

بشخنگ ماں کردگالی ءَ ایشی مصدر انت

اعراب

tajikan tazikan

tajikan

اعلیٰ

pahrom

اعلیٰ

apar-gar

abar, burztar

اعلیٰ حضرت

oi bag

bagia

مالدار و گجمدار ءَ رودرتکی بلوچی ءَ بھاگیا گشنت۔

اعلیٰ حضرت

oi bar

bajia

اغفال (فریب)

dru-tarih dornih freftan reptan

druhdari druhbazi refar repag

freftan

refar, repag

کردگالی ءَ ریفنگ مصدر انت

اغفال کردن

viyapeni- tan

vapenag

اغفال کردن

drux- tan

druh-ag

اغفال کردن(فریب دادن)

”

اغفال گر

drujastak

drubaz

اُفتادن(پس)

pat-kaftan

pad-kafag

pad-kapag

اغوا کردن(گول زون)

niyazaneni-

tan

nazenag

افتخار

burzian

burzi

افتخار

brah

چمانی براہ انت

افتخاربزرگ

burz-brahi

افتراء (تہمت)

spazgi

dobag, bagi

افروختن

vazenitan

vazenag gwat dayag

افزایش

afzayisn

afzayist

افزایش

frehih

pirahi, frahi

افزایش (آتش)

valisn

balist, balag

افزایش(بیش)

vaxs

ges

اقران

afzon

afzun

افسر

apesar

apsar

افسر(دپلومیت)

satrikan

satir

آفسر(نوع ِ غذای سرد)

af-sart

afsart

افسردہ

nisip

افسوس

afsos

apasoskar

apasosak

apsoz, afsoz

afsozig

afsozo-,

افسُون

afson

afsun

افشاء

nikez

افشاء کردن

nikezitan

افشاندگی

vis-kitakih

gis-getagi

افشاندن

afsantan

sanag

افشردگی

palayisn

palayist, pala-yag

افعی (مار بزرگ)

mar, sepak

mar, gawanzmar

(sipank)

شیپانک یا گوانز ءِ کچ ءِ مارے۔ کردگالی ءَ اَم گواز مار گشنتے۔

افیون

apiyon

apim

اقامت (استحکام)

manisnih

mananisti

managi

اقتدار

dastwarih

اقتدار طویل الدام

der- fractom patih

tana dar pati

دُنیا بندگان یات انت پات ءِ مطلب مانگ گیشتر اوگانی ءَ کار مرزبیت۔

اقتدار کامل

bavadak

sardarih

اقدام بزرگ

mahist kar

mastiren kar

اقدام قانونی

datiha dart

dadihen kar

اقدام کنندہ

raftar, rawak

raptar, rawok

اقرار(یقین دہانی)

ostavanih

اقل

kehist

kam

اقلاً

kamist

kammuk

اقلیم

kisvar

اکتسابی (کسبی)

goso-srut

gosan-srut

اکنون

axnun, nun

annun, nun nin

اکنون ہم

nun-ic

nun-is

اگر

hakar

aga, agar

اگرچہ

an ki

الاع (خر)

xar

har,kar

الحاد

dru-vandih

druhi, druhb-azi

الماس

almast

almas

المشنی (المشنا)

pacen

الوار

daruk, taxtak

darok, takcag

الوار طاق

frasp

raf

الہام (خداوندی)

yan

giyan

ام(ضمیر متصل ارلی شخص)

-am

-wn

امانت

nihatak

niyadag

امانت دادن

apaspartan

siparag

امتحان

osmayisn,

uzmayisn

azmayist

cakkas

امتحان کردن

ozmutan,

uzmutan

azmayag

امتحان کردن

nikirisn

azmaenag

cakkasg

امتناع

spozisn

امتان(پسرِاَمید)

emetan

omethan

امر

framan

parman

امر(دوستی)

parvanak

parvanag

امر (فرمائش)

framayisn

parmayist

امرالہٰی

maysr

masal

ماسل سرکاری گارڈ ءَ ہم گشنت۔

امر بزرگ قانونی

mas-dastastan

maza-datistan

امردادن

framan datan

parman dayag

امرکردن

framutan

parmayag

امروز

imroc

اُمید

omet, emet

omet

کُردگالی ءَ اومیت گشنت

اُمیدوار

ometvar, ometdar

کُردگالی ءَ اومیتوار گشنت

امید بودگی، امیدواری

ometih

امین

ostavan

ostovan

انار

anar

انارگون

anargon

anark, anargon

انبار

anbar, hambar

کردگالیءَ امبار گشنت

انبار(بُن وبار)

bun, bun katak

bun, bun-o-

kot

بُن ماں بلوچی و کردگالی ءَ مزنیں بارءَ اَم گُشنت

انبار

ganjenak

ganj

انبار

varistan

baristan

barxana

کردگالی ءَ بارخانہ گشنت

انبار

varm , opar

berm. purren sapar

کردگالی ءَ بادیم

انبارداد

hanbartar

ambarci

کردگالی ءَ امبار چین ام گشنت

انباردن

hanbartan

hanbag, laddag, ladd-o-bar kanag

کردگالی ءَ انپنگ مصدر اِنت

انبار

hanbaz, hambaz

hambaz

انبان(گالہِ چرم)

hamban

hampan, anban

کردگالی ءَ امپان گشنت

انبوہ

anbuh

anbah

انتخاب

vicisn, vicitarih

gicen, gicenkari

انتخاب کردن

citan

cinag, gicen kanag

انتخاب کنندہ

vicitar

cinok, gicen kanok, gicendar

امکان داشتن(بلکنا)

sayet butan

sayad buag

انتخاب کردن

vicitan

gisenag

انتشار(جدائی)

vistitakih

gistagi

کردگالی ءَ گِسّنگ مصدر اِنت

انتظام

aparginarist

abar ginaris

انتقام

ken

انتقام جو(دشمنی)

kenik, kenvar

kenag

انتقام جوئی

kenvari

انتہا(خاتمہ)

frajam, frazam fas

varram pad

انتہا

sar, dumb

انجام

hanjam, awdomih

anjam

انجام دادن

kartan, pasaxtan

kanag, pirsazag

انجام دہندہ

kartar, pasaxtar

kardar, sazen

انحراف

vartarkih

gardagi, birgardagi, nagari

انحطاط

nisip

sepi, suwagi, nijil

انحلال(حل شدن)

niyarisn, visustakih

gisitagi

اندازہ

andacak

andacag, andazag

اندازہ(بآندازہ)

candan

candi

اندازہ حساب یافتن

mar, marak

marag

اندازہ(پیمانہ)

patmanak

paymanag

اندازہ( بآندازہ پیمانہ پُر)

pur patmanihia

purr, paymanagia

اندازہ

masai, masak

lahi, mazani

اندازہ( باری کہ یک بغل باشد)

senak masak

sinag

اندازہ(بلندی یک اسب)

asp-balao

asp-balad

اندازہ(بلندی یک مرد)

mart-balao

mart-balad sarmard, gwanz

اندازہ(پہنای سینہ)

sinak-masai

sinag-mazani

اندازہ تن آسان

tan-masai

badan-mazani

اندازہ(طول یک بازو)

bazak-masak basak-masai

bask-mazani

اندازہ(مساحت یک خانہ)

katak-masai

kuddik-mazani

اندازہ یک نی

nao

nar, nal

اندازہ یک پا

pao

pao, pad

اندازہ(یک پہلو)

pahlu-masai

palunk-masai mazani

اندازہ یک قدم

pay

pad

اندازہ(یک وجب)

vitist-drana

gitiz-draji, gitimz-draji, gicir-draji

اندام(حِصہ جسم یا زمین)

andam

اندام(حصہ خانوادہ)

tanbar

tabbar

اندر پنہاں

andar, andarag

andar, andarig,

اندار تہہ

dar

man

اندرز

andarz, pand, gilak

pant, gilag

اندوہ

andoh

اندوہ(حسد)

sok

اندوہ

timar

اندو ھگین

andohgen

اندوھگین

asat-menism

nasat mantgi

اندوھناک

best, mustgar

bazn

اندوھناکانہ

vitangiha

gintangia

اندیشہ

hendesisn menisn, men, guman, sikal, uskarish

handesag, guman

اندیشہ بہ

dusmat

اندیشہ خوب(اُمید)

humat

homet

اندیشہ خوب(بہمن)

vahuman

gihman, gamman, gaman, homan

اندیشہ خوب داشتن

humanin

omani

انسان

mart

انسان خور

martopar

mardwar

انسان دوست

mardost

martdost, mardumdost

انسان دوستی

martdosti

mardumdosti

انسان ہا

martoman

mardaman

انسانی

martomik

mardumig

انسانیت

martomih

mardumi

انصاف(ثالثی)

miyanjakih

miyanjagi, niyam-jigi

انصاف(منصف)

miyanjagir, niyam-jigir

انفباط

srosikih

sondati

انفرادی(تہنائی)

evazik

evaki

انفعال

skastakih

sikistagi

انکار

nigiray

nagari

انگار

hangar

angar, hiska

انگور

vaskal

angur, vass-kal

کل و کول ماں کردی و بلوچی ءَ گڑدیںنیوگءَ ام گشنت

انگیختن

hicitan

gejag

چوش کہ کوٹگ یا کل گشتہ

انواع(مختلف)

gonak

gon gonag gonag, gonag

انوشہ(بینی، روح)

anosak

anisag

انوشہی

anosakih

anisagi

انوشیروان(نام خاص)

anosak-ruwan

nosarwan

انہدام

nestih

انہدام(مفلسی)

ana-histkarih

nestkari, nezgari

انہدام

avin butih

abun buti

انہدام

avin butankih

alun butagi

انہدام بے آرامی

apa-sihisn

be-asis, abeasis

انیتہ

hastih

انیران

anagran

او (ضمیر)

ave oi, us

awa, ame, ai

باو،اورا(برای او)

patis

par-is

اوباردن(بلع کردن)

opartan

erbarag

اوج

balist

balai

اوستا (کتاب زردشت)

apastak, avistak

avistak

تاک بمعنی اخبار و رسالہ و کتاب ماں بلوچ و کردگالی کار مرزبیت۔

اولاد

zahak

zakih

zahg

اولویت(اولین)

pesih

pesi

اھانت

azar

اہریمن زادہ (شیطان)

ahriman, gan-nak, menok, awigat

abla, ganok,be-get

گنوک منش ءِ بدل ءَ انون ایوک ءَ کردگالی و بلوچی ءَ گنوک کار مرزبیت۔

اہریمن زادہ(پلید)

hunu-sak

hunnu-sakk

ہنوماں کوہینیں بلوچی ءَ لیگار و سل ءَ گشنت

اہل روم شرقی

hromik

aromig, rumig

کردگالی ءَ رومیک و ہما دیک و مصر یک جمع بیت۔بلوچی ءَ گوں مصدر ءَ واحد ءِ صیغہ کیئت مثلاً روہیگ آحتنت۔

اہل ماد (غربی ایران)

madik

amadig,

اہل مصر

mucraik

misrig

اہمیت

vahak

bay, bahag

بئے نہ انت بزاں اہمیتے نداریت۔

ای (کسرئہ اصافہ

ای (ضمیر دوم شخص مفرد)

ایالت

zand,kust

sand

ایجاد

tasisn

trasist

ایجاد کردن

tasitan

karenitan

traseg

karrenag

sazenag

forecag

ایجاد کنندہ

tasitar

sazen, sazindag

trasok, jorecok

اید

het

ایدر

etar

edd

ایدون

eton

edon

e dawl

ایدوں ماں کرد گالی ءَ

ایرا(ازایں رو)

et-rad

e rao,era

ایرہ ماں کرد گالی ءَ

ایراد

vikirayih

ایران

eran

ایریا ابرک (عراق) کوہنیں آریای تمغے بوتگ کہ آئی مُرزءَ ایران زمین گشنت۔

ایران شہر(شہر ایرانیان)

eran saor

eran sar

ایران ویج

sut

eran-vaj

sut

erab-vej

ایرانی الاصل

erih

eri, irzi

ایرانی الاصل نبودن

anerih

niari

ایریا ایرزی تمن ءِ اسپ ءِ ام اے نام پر بستگنت۔

ایرمانی (رفاقت)

ermanih

ermani

ایزدان

yazatan

yazdan

ایزدِباران

tistar

ti, mati, tisk

ایزد مہر

mior

meher, mer

ایزد نگہبان داری (قوای)

art

ایست

manisn

manind, munind

bunind,

ایسادگی

ostakih

ostagi

ایسادگی کردن

ham-estare-

nitan

ostarenag

ایستادن

ostatan

ostag,ustag

ایستادن

ustatan

kustag

ایستادہ

ostatak

ostak

ایشان

avesan,

aisan

awesan,

amesan

ایشان

usan

isan

ایمان

ostavanih

astovani

vavarikanih

ostavani

bavargani

اوستہ ماں مکرانی بلوچی ءَ یقین و بادر ءَ گشنت

ایمان (دین)

den

din

ایمان آوردن

gravisn

garvist

این

e, es, ed

ime,ame

awe

گرویدہ

اینجا

etar

eda

ایجای (این جھانی)

etarih

این سوی

avaron

awera,ame-

ran

ایل ماں کردگالی و بلوچی ءَ یک جن وبلائے

این طور

eton

اندوں ماں کردگالی ءَ

این طور (اینگونہ)

ogon, ogonak

egona, e gonag,

این ہم

en-ic

ames

با

gume

gon, gume

بابک

papak

ababak, babak babako

باہکو ماں کردگالی بند غکو یا غرپھجاروکیں مرد ءَ گشنت

باج

baz

baj, baz,

baji

باجی ماں کردگالی و بلوچی ءَ اَماونڈوبار ءَ دک گشنت کہ کسے چہ وتی درد نان پر ہمسایگ و سیالان دیم دنت۔

باج (دینی)

sai

saya, sarsa

ya, sarsayag

باحرارت

garmok

gar mok

گرمگ مصدر اِنت۔

باخبر ساختن

castan

باختن

vaxtan

gwapag

چاہفنگ ماں کردگالی ءَ مصدر انت۔

باد

vat

gwat

باد (بادبروت خودبین وجود پسند و متکبر)

vai

avai, avaig

باد

damak

damag

ہوفضا ءَ گشنت۔ گین ءَ گشنت۔ گوات ءَ دمگ ءَ گشنت۔دادی پراہیں کیچگ ء گشنت

بادام

vatam

badam

باد رنگ

vatrang

babring

دگہ مطلب اَم درایت۔

بادوام

pattok, astiak

patig,padar

بادہ (شراب)

batak

badag

بار(خانمان و سازمان)

bar

کردگالی ءَ امُ بٹنگ لوگی ساز وسامانانی بار ءَ گشنت

بار (دفعہ)

bunak

bunag

بار (دفعہ)

bar

var

کردگالی ءَ جار گشنت چوش کہ داجار ا یلووار۔

بار

javar

jar

بار

partak, pardak vin, rin

pardag

باران

varan

gwaran, awr

گوارگ و گواران کنگ مصدر انت۔ سرگواران ماں کردگالی و بلوچی ءَ آزمانی آپ ءَ گشنت۔

باراندن

varenitan

gwarenag

بلوچی گور ءَ باران و گوازان مردینانی نام دی است انت

بارانی

varanik

gwaranig

بارداری(پُرحاصلی)

barih, barisn

bar

کردگالی ءَ برم بزان نیوگ اوبرام بزاں سوروہاروس گوں بر ءَ سیالی داریت۔

باردوم

goganik

duganagi

بارستان (انبار)

varastan

baristan

کردگالی ءَ بار خانہ دی گشنت۔

بارندہ (موسم زابیدن)

zahak, bar

zahank, zank

بلوچی و کردگالی ءَ دار را ہتگیں وہد ءَ گشنت زنگ زایگ ءَ وہد ءَ گشنت۔

باروُر

hudak,

hudahak

var

بارورکردن (آبستن کردن)

gawr kartan

gwardag

busgً

کُچک و بھینگ ءِ را ہنتگیں وہد ءَ گشنت کہ رند ءَ آپس بیت۔

بارہ (اسب)

barak

barig

بلوچی ءَ اُشتر ءَ گشنت کہ بارداری ءِ کار بدنت۔

باریدن

varitan

gwarag

باریک

barik

barag

باریک (آپ و شیر وپارچہ لطیف)

tanuk

tanakk

باز

apac

apc, pac

amac, hatt

کردگالی ءَ پاچ و خٹّ و آماچ گشنت۔ آماچ گمان ءَ اباچ ءَ درا تکگ۔

باز (مرغ شکاری)

caxrvak, cihr-ap

cagi-ut

خچر چک کہ رند ءَ چغلچکّ بوت ولے بلوچی و کردگالی ءَ شنوچر ءَ گشنت پارسی ءَ حفاشی اِنت۔

باز (گشادہ)

visatak, ustik,

gisitag, gusadag

بازاری

vacarak, vacarik

bazarig

بازرگان

vacarak

bazarig

بازسانِ دیڑہ

karvanik

karvanig

بازشدن(شگفتن)

cosmagan

vis-kaftan

commagan

gis-kapag

pac buag

بازشناختن

uzvartan

uzmarag, wuz-cirrag

باز کردن

apac kartan

pac kanag

باز کردن (گسّودن)

visatan

gisenag

باز گشتن

vastan, frot vartitan

gardag, bir gardag

بازماندگن

mandakan

pad-mantagen

باز ماندن

mandan

parrextan

pad manag

pad racag

pad resag

باز ماندہ(نوادہ)

napat

pad-o-rec

کردگالی ءَ پدوریچ گشنت۔

بازماندہ (نسل تو یا آہندہ)

parrecanik

parrecisn

بازو

bazak, bazuk

bask,basik

کردگالی ءَ باسک انت

بازو(دربازوہاآوردن)

vaz

baz, ambaz

بازی(لعب)

vacik

gwazi

بازی(چکمہ،فریب)

vacik

bazi

بازی دیگ مصدر انت۔

باز یگر

bazigir

باز (باج)

baz

baj, baz

باستشنای

magar beka

yut-ic-hac

makan

باشد(فعل بودن)

bat

باشکوہ(مثل صبح ِصادق)

bamik

bamig

باشکوہ(مثل بلندی)

burzak

burzag

باشکوہ (بلند)

burzen

باشکوہ (بلندی)

burzok

burzig

باشکوہ

burzisnomand

باشکوہ (باعظمت)

farrahomand

varryam

کاڈووریامیں دُھتکان

باشکوہ

varryaoman

باشکوہ

pahron

paron

باشکوہ

rayomand

ramen

باشکوہ

rocanak

rusinak,ruznak

باشکوہ

rosn

روشن لس بلوچی نامے او صفت ءِ وڑ ءَ دو گانگی گالور (مرکب) ءَ گون کیئت چوش کہ روشن دماگ۔

باشکوہ

varcavand

barsmand

باشکوہ

varcen

barsim,barams

باشکوہ(خوب زوردار)

xvarik

xvara

xvarag

گیشتر کردگالی ولوگانی ءَ کارمزبیت۔ خوارہ جتے بزاں شتر جتے

باشندگی

bavih

bayagi

باشید

bet

bit

باطل کردن(پس نشاندن )

(پش راندن)

pateranitan

padirandag

pagjanag

باعث نابودی شدن

nasanenitan

nasenag

نسگ و نُسگ ماں بلوچی و کردگالی ءَ مصدر انت۔

باغ

bag

bag,bag

کردگالی ءَ باغ انت۔

باغبان

bagpan

bagpan,

bagvan

بافتن(رئیسمان تاب دادن)

tatan

tanag

تنگ و ترگ ہردوبلوچی و کردگالی مصدر انت۔ گوستگیں زمانگی بنتوار،تت انت۔

بافتہ

tatak

tatag

شیگان پہ زرباری تننگ۔

بافرہ

farrahomand

varryam

بافضیلت

hunaromand

nevak-tom

hunarmand

nektom

باقی ماندہ

patayitan,

par-rextan

mantan,manitan

mantag,pad-

manag, sar-

ayag,pad-

recag

باقیماندگان

aparikan,

padigan,pad-

urecigan

باقیماندہ

aparik,

parrecanik

padig,

padurec

بال (پرواز)

batak

bal

کردگالی

بال(پرَ)

parr, parrak,

parik

parrag, parrig

بالا(قدوقامت)

balao,oj,ul

balad

zi-(zil)

ً اُل اُن بمعنی جسیم

بالا آمدن

xezistan

hizag

ً ءَ خسنگ مصدر۔

بالاتر

apartar

abartar

بالاترین

hac apartom

ac abartaren

بالاترین طبقہ بہشت

balistan balist

balacan balac

بالانندہ

valisn-datar

balai- datar

بالای

apar hac-

apar

abar ac-abar

بالای

tar, tarist

tikka,tikkai

بالای

ulih

zilah

بالدار

parik

parraig

parra-dar

بالذّات

xvar-gorhiha

var-gawharn

بالش

balisn, valisn

balit, bali

بالش دہندگی

valisn,dahisni

bal-dayagi

بالش دہندہ

valisn datar

bal-dahok

بالغ(برنا)

purnay

varna

بالیدن(نمود کردن تناور ساختن)

balitan,

valitan

balarag

بالنگ

vatrang

badrang

بالین(بستر،بالشت)

balen,valen

askop,askow

balen

وقاب بالین مثل عقاب پرواز کنندہ

بام

ban,dar

bam, bamb

بامداد

bamdat

us,usbam

bandat

bamisar

بامدادی

bamik

bamig

بامزہ

pat-mecak

pa mazzag

بامزہ

mazakomand

mazagdar

بانگ

vang,drayisn

gwank drahist

بانگ زدن

vang zatan

gwank janag

بانگی

vagih

gwanki

بانو

banuk

banuk, godi

بانو (زن)

nairik

nayarig,narig

کردگالی ءَ نیاڑی انت مرد ءَ ارے گشنت۔ کوہنین سا کازبان ءِ گال انت۔ آرگ یا اُرغ دی گشنت۔

بانوی خانہ

katak,banuk

kuddik-banuk

بانوی

banukih

banuki

باوجود

apar

abed

باور

vavar

virravisin

bavar, gara-

vist

باوفا

astuvan

astovan

باہم(با این)

gume

باہم

ham-

باہم

hamahik

hamahig

باہم(بودنی)

ham-butik

hambutig

باہم

hamgac

hamdam

باید

apayet

bahid

بایکدیگر راہ رفتن

hamcamisnih

hamcaisti

چمگ مصدر انت ؎ بلوچی ءِ بور چو کوگ ءِ چمان اَت۔

بایگانی اسناد کشور

karita,nipist

-nimist

باین ترتیب

oronak

awe-gonag, egonag

باین جہت

et-rad

ham-cim

e rao, e rida

amecam

بت

but

بت(دیوتا)

dev,uzdes

بتکدہ

uzdes-tacar

-kacar

بتہ تیغ

xar

har,kuntag

بتہ شاہدانہ

san

sank

بجز

be hac

be ac,bad ac

بچشم

casmiha

camia

بچہ (پسر)

bacak, vacak

bacak

بچہ (ہفت مامہ)

haft-mahik

haft mahig,

hafto

کردگالء ام ہفتو گشنتے۔

بچہ (نوعمر)

kutak, retak,

rasik

kodak, cucag

بحث

ham patk

arisnih

uskar, uska-

risnih

palgar

بحث(ردبارہء نجوم

star, gouisnih

istargohi

بحث مجاز

patkar-ratih

palgar-radig

بحث و مجادلہ

patkarenitan

palgarag

بخار

dut

dit,ditalo

بخار آلود(اسب)

hosenak

hosenok

بخت برگشتہ

besutak baxt

be sutag baht

بے کردگالی ءَ بدل و واپس ءِ مطلب ءَ دنت چوش کہ بے النگ ،بے تنگ۔

بخش

baxs

bask

بخش (فردِواحد و جمع)

bahr, brin

bahr, bun

بخش

kart, fra

kart

kard,para

vand

کردگالی ءَ کڑدہ و بشخ وباروبُن وونڈو پارہ وپشّ گشنت۔

بخش(نصف برابر)

nemak

بخش (مقّررہ)

tow, nisng

topaw,tunk,

sung

بُن بارین مردمانی یک باروونڈ گشنت

بخش(مال فروختن)

apaxsisn

baskic,

baksist

بخشا یش

کردگالی بشخینچک

بخشایشگر

apaxsisy-

isnigar

baksisgar,

lakkbaks

بخشانیدن

apaxsayitan

baksenag

کردگالی بشخفنگ

بخشش

baxsisn

baksist,

baksist

بخشش

dahisn

datarih,

savakih,nivek

dron

dahist

datari

بخش کنندہ

datar

روزی رازمین ڈاٹا ءَ بہریگیں ونڈی ایراَنت۔

بخش کردنی

bahrik

bahrig

بخشندگی

vandgarih

vandgiri

کردگالی ءَ ونڈگری گشنت۔

بخشیدن

baxsitan,datan

baxsenitan

baksag,dayag

baksenag

بخرد

pat xrat

pa hurud

بخوبی

xupiha

sarriha,

jwania

بخُور(خوشبو کہ در آتش اندازند)

boyo,boy-

vajarak

vassbod,dup

کردگالی ءَ گندی گشنت۔

بخُور دادن

boyenitan

bod dayag,

gand dayag

بد

vat

bad

بد

vatak

vaden

بخوردادن(خوب بودادن)

hu-boyitan

وشبودگ،وشبودیگ

بدتر

vattar

badtar,battir

کردگالی بدتر،بتر

بد

dusak

دُوشک ماں کردگالی ءَ مار ءَ گشنت۔

بد(نابہ)

anak,avah

aparon

nagih

بد(دیوانہ)

gannak

gannox

ganok

بد اندیشہ دوشمن

dusmen

duzman

کردگالی دشمن۔

بدبخت

vatbaxt

badbaht

کردگالی بدبخت

بدبخت(بدحال)

zatak,tapah

zadag,taba

کردگالی

بدبخت (پائمال)

patiyarakomand

anakih

lillopatiyar,

patiyarken,pathen

کردگالی

بدبختی

zatakih,tangih

zadagi,tanki,

nagihi

کردگالی

بدبختی(دربخت نداشتن)

anapatanih

napatanih

کردگالی

بدبُو

dus-gand,

gandak

gandagen bo

haraben-gand

badbo

سردار چاکر خان رند گشنت ؎

تواماگنددک نپاتانی

ماں سرءَ سوپریں انگران ڈوہے۔

بہ(چیز یا ذی حس)

gandak

gandag

کردگالی گندھ،خرابوگند۔

بدبوئی(خرابی)

gandakih

gandagi

ً گندھی۔

بدتخمہ(تخم بد)

dus-tohmik

badtohmig

کردگالی ءَ تمخِ بد

بدتری

vattarih

badtarig,

battir

ً بتری

بدجنس

vatak

بدجنس

vatgohr

badgawhar

بدجنس

vatzahrak

badzahrag

بدجنسی

vatakih

بدچہرہ

vat-cihrak

badcehrag

بدحساب

vat-hamar

badmarenok

badmar

(guhmar)

بدخواہ

kenik

kenag,kenag

بدخواہی

vat-xvahi

badvahi

کردگالی بدخواہی

بدخرد

vat-xrat

nahurut

بددل

vat-dil

bad-dil

اُست گندی ماں کردگالی

بددلی

vat-dilih

bad-dili

بددم(بدنفس)

dus-daft

daft-jaf,

-dabb

کردگالی ءَ جت کتگ مصدر انت۔

بددین

ak-den,

dus-den

bad-den

بددینی ناراستی بددین

akdenih,druvandi

druhvandi,druh-

bazi

کردگالی ءَ درہ ہبازی۔

بدر

pur-mah

puraven mah,

purawmah

بدروان

ak-ruwan

badraw

بدرستی(بہ درستی)

rastiha

pat namcist

rastiha

pa namicini,

pa gwacini

راستی اَٹ ماں کردگالی

بدروش

dus-rawsn

badrawist

بد زہرہ

vat-zahrak

bad-zahrag

بدزارک ماں کردگالی ۔

بدسایہ

dus-sayik

baden sayag

بدسخن گفتن

joyitan

بدسرشت

vat gohr,

dus-cihr

badgawhar

بدسرشت

dus-tohmik

bad-tomig

بدسرشت

dus-nihatik

bad-niyadg,

bad-nihat

بدسرشت

dus-dohak

bad-usmar

بدشمار

vat hamar

bad usmar

بدطینت

vat gohr,

vat cihrak

dus-nihatik

dus-casm

badgawhar

bad ceharag,

badniyadag,

-camm

بدطینتی(با بھی)

vata-kih

baden-gih

badgihi

بدعت گذار دردین

varanik

بدعمل (بدکار)

dusik-kar,

-basitar

basik-kar

baskar

بدعمل(منحرف)

dusak-marz

be-murzig

بے مرزی ماں کردگالی

بدفکر

dus-humat

behomet

بے اُومیت ً ً

بد فکر (بدخرد)

dusxrat

nahurut

نا مُروت ً ً

بدفکر(بدنیت)

dusman,

dus-men

dusman,

duzman

دشمن ً ً ً

بدفکری

dusmanih

dusmani

ً ً ً

بدکار

anak,dusak,

mar

na-nek,dusag,

mar

ًمارودشگ ہردو استعارہ ءَ بدین چی ءَ پہ کار مرز بیت۔

بدکینہ

kenik

kenag,kenag

بدگفتار

dus-huxt

cap-hut

چپّ ہُوت ماں کردگالی

بدگو

dus-gowisn,

spazg

badgohist,

badgo

بدمزہ

dus-micak

badmizzag

بدمزہ ماں کردگالی

بدمنش

dusmensn,

vattar

mansis

dusagn,battir

menist

بدن

tan,harp

kalpat

badan

kalib

بدنام(دشنام)

dusnam,

dussrsw

dusrawenitak

dusman,zah

bad-sarentag

بدنثراد

vat cahrak

dustonmik

bad cehrag

bad-tohmig

بدنظر

dus-casm

بدنفس(دم)

dus-daft

-daft, daff

jaff,

دفتان کوہ ماں ایرانی بلوچستان ءَ انت کہ دفّ کنت۔

بدنیتی

vat-dilih

dusmanih

baddili

duzmani

ندون

be,be hac

ape

be,be ac

abed

کردگالی بیدیں۔

بدنہر

var hunar

bad hunar

بدی

vatih

vatakih

vattarih

dusih

badi, badig

battiri,

dahusi

کردگالی

بدی(ضدّی و نافرمان)

ak,

vizagih

agg

یگ ماں کردگالی

بدی(نا بھی،خستہ وبدرنگی)

anaikh,

apa-ronih

nagihi, abe-

roni,beronig

؎ یاگین کلات بے رون اَنت۔

بذر(تخم)

tom, tohm

tohmak,

susr

tom, tohm

تمخ ماں کردگالی

بذرافشاندن

kistan

kisag

بذر البنگ

mang

بذل کنندہ(بارکنندہ)

بر (بالا)

vandgar

apar, bar

oj,ul

vandgir,bano-

vand kangk

apar,awar

bir,baj,ul

کردگالی ونڈ گرونڈ کروک۔

بر(میوہ)

bar, mivak

bar, nivag

بر(سینہ)

var

gvar

کردگالی گور

بر(ازبر،حفظ)

varm

varram

براحتی

fraxviha

frasia

برآشفتگی

ahitih

ahtagi

برآشفتہ

ahit

ahtag

برآشفتی

asaftan

asuptag

بلوچی ءَ ایوک ءَ شاعری ءَ ایشی فاعل کارمرز بیت پیش تمنگی ماں کردگالی ہمکون ماں کردگالی مثال کن کون یعنی منی برابری ءِ۔

برآمدگی

pestakih

darahtagi,

dargejagi

برا(تیز)

burak

burrok

برابری

ham-kunih

ham-goni

برادر

brat

برادردروغین

bartarot

brato

بلوچی وگدانچین چہ پت مات اوچَک ئے نپتر، ماتو او چکّو انت۔ ماتو وچکّو کردگالی دی انت اَنت۔

برادری

bratih

ermanih

brati, bratig

برانگیزندہ

jumbak

jumbok,

jumbenok

برای

o-pat ra

ai, pare

بربستن

apar bastan

pir bandag

بربط

barbut

بربط نواد

barbut-sray

barbat-sar

برتران

hacis masan

acis mazan

برتری

aparih,ulih

abari, balih

برتری

masih, patih

mazani,

patani

برتری

pahromih

برتری

salarih

salari

برترین

apar-vecih

baren

abargeti

baren

برترین برتر

balistan

balist

برترین دانش

mahist akasih

maz-agahi

برج اسد

ser

برج جدی

nahazikan

vahik

برج جواز

do patkar

برج دلو

dol

برج حمل

mes, varak

mes, gvarak

برج سرطان (خرچنگ)

karcang

cang-ask

برج قوس

namasp

nemasp

برخلاف حقیقت

drozen,

drozen

drogen

برخلاف قانون شرع

adatiha

bedatia

برخاستن

ustan,ostatan

ustag,kustag

برخیزاندن

ostenitan

ustenag

بردن

apurtan

بردن(عمل بردن)

barisn

burtin

بردن(بہ زور)

nitan,

anitan

zinag

بردن (باز بردن)

vacitan,va-zitan

va-zenitan

zinaenag

بردہ) بندہ(

zamonitan

bandak

bandag

بردہ شدہ

apar

بررسی

vicuyisn,

nikir

uskar

بررسیدن

apar rasitan

bir/awar ra-

sag, bir

بررسی کردن

” ” ”

” ” just-o-

purs kanag

بررسی کنندہ

nikir

vijustar

nakir,just

kanok

بُرز

burz,burz

بُرزشمندی

burzisnoman-

dih

burzgvandi

burzmandi

بزرگر

varzvar, varz

kartar

bazgar

barzakar,

bazzakar

برزناکی دجلال

burzenakih

burznaki,

burztiri

بُرز (مقام)

burzak

burzag

برزین مہر(نام خاص)

burzen mitr

burzen mehr

برسم(گیا متبرک کہ ہر آن گوشت گائو قسمت کردند)

barsom

barsom,

barsom

کردگالی برسونک، بلوچی ام گوک ءِ گوشتان برسونکان باردونڈ کرتنت۔

برسم چین

barsomcin

barsom-cinok

barsomcin

برسم دان

barsomdan,

mahroy

برسم گیاہی

urv-aren

barsom

برف

vafr,

snahr

bavr, vavr

gvar,

gwarik

برف آلود

vafren

baven, gvaren

gwariken

garagen

برف آور

snezak

snazag

بلوچی و کردگالی ءَ شنزگ ءِ مطلب برف دھور ءِ ترندین درہداِنت

برف دار

vafromand

gwarikbund

برفی

vafran

bavren,

gvaren

برف (بادبرف آمدشمال وشمال غزئی)

vafrenak

gwariken,goren

goric(gwar-ric)

کردگالی گُورِیچ

برق

vir

gir, girok

(girt rok)

برقرار ساختن

vinartan

ginnarag

ًًًٍٍٍٍ ٍ ٍ(پیراستن)

virastan

paresag

برشستن

bristan

brejag

birezag

برشستہ

bristag

brejitag

برقرار شدہ

vinartak

ginnartag

برکار

aparkar

parkar,

parkkar

برکت

apatih

apati, abati

برکشیدن

ul burtan

hanjitan

ahixtan

bol barag

برکشیدہ(آزار بند)

ahinjag

ahnjag

برگ

vark,varg

برگ درآوردن

tandih

trikk

برگزیدگی

cinisn

citin,cinist

برگزیدگی

vinisn

gicen

برگزیدن(چیدن)

cinitan

cinag

برگزیدہ

citak

citag

برگزیدہ(سنگ ِمیل)

citak

cedag,cetag

کردگالی

برگشتگی

be vartisnih

bir gardisni,

bir gastagi

bir gardisti

برملا کردن

askarakenitan

askarenag

کردگالی

برنا

apurnay

varna

برنابی(نوجوانی)

aparnayik,

apurnayih

varnaig,

varnahi

برنج

virinj

birinj

کردگالی

بُرندہ

burak

burrok

برندہ(منسوب بہ تر شیدن)

karrenitar

karrenok

کردگالی ءَ گرّوک

بّرہ(بچہ ء میش)

varak,

varrak

gwarag,

gvarak

gvarag

برہنگی

brahnakih

brehnagi

برہنہ

brahnak

brehnag,

luc

کردگالی

برہنہ(سروغیرہ)

lutak

lut, lutk

بُریدن

buritan

burrag

(براندن

burinitan

burrenag

بُریُدن(تراشیدن)

karitan,

kasitan

karrenitan

karrag,

trasag

karrenag

کردگالی

بریُدن (دردیدن)

darutan

daraw kanag

runag

کردگالی دروکننگ رُوتنگ

بری از عیب

apityarak

bamiyarig,

miyarsakk

بریدن ملف (گیاہ)

gastr

dravisnih

giyab-draw,

kahron

بُریدہ

burritak,

kartak

burritag-,

karritag

بریدہ شدہ

”

garitag

بز

buz, buzak

buz, buzak,

buzo

گڈسری دونام ماں آزمانکان کارمرز بنت۔

بزرگ(صاحب ایمان)

vuzurk

vuzurg,

buzurg

بزرگ

vazurg,vuz-

urg

بزرگ(گوندہ)

zand

بزرگ(کبیر)

mas-, mazan

maza-,

mazan

مزہ ماں کردگالی ءَ بازیں دوگالیں لوزاں کار مرز بیت چوش کہ مزہ سرہ مزہ لٹک وغیرہ۔

بزرگ(بلندی )

(مقام بلند)

burzak

burzag

بزرگ(وزن دار)

giran

بزرگ(مرتبت)

meh

mehtar

بزرگ آگاہان

akas-pat

agapati

بزرگ اُمید

mas-pat

mazahomet

بزرگ تر

mas-tar

mastir,

maztir

بزرگ قران

hac-is masan

ac-is mazan

بزگ خانوادہ (کدخدا)

katak-

xvatay

kudikk-huda,

kawda

بزرگ داستان

mas-dastan

maza-dastan

بزرگی

masenih,

masih

mazani,

maznig

بزرگ شدن

balitan

bolag

بلُّن مننگ

بزرگ مردی

mas-martik

maza-mardi

بزرگی

vazurgih

skod, varj

بزرگی دوست

masai

mazani

بزغالہ

vahik,vaik

vesak

zahik, gvask

بزکوہی

pacan,

vahik

pacin

بزم (آورد شیرینی)

bazmavart

bazm-ay vard

بزمادہ(کوہی)

xar(xarraf)

harraf

بِزہ (گناہ، خطا)

bacak,vacak

bazzag

بِزہ آہین

bazak adven

bazzag-adenk

بِزہ کار

bacak-kar

bacak-gar

bazzakar,

moto

بزہ گر

bazak-kar

vacak-gar

بس

vas

bass,vass

بستر رود

mag

men

بست(بستہ)

bast

بستر

vastar

vastarag

vastrag,

bistrag

بستر(جاہ خوابیدن)

taxt-gah

taht,nipad

بستر

dusak,pasisn

matak

بستر گاہ

vistar-gas

vistrag-jah

بستگان(اندر)

manikan

manen

بستگی

patvand,

bastisn

pirband,bast-

ist, bastin

بستن

bastan,

vastan

bandag,

bandag

بستن(تہ کردن)

pasenitan,

pasenenitan

patayag,

patayenag

بستہ

akustan,

bastak

bastag

بستہ بودگی

bastisn

bastin

بستہ شدن

pat-vanditan

pir-bandag

بستی (درحالت بستن)

bastik

bastig

ہرّان گڈتگ بسیتگ ءِ

بسُد(مرجان؟)

vussat

gisad,gisid

بسط(کشادگی)

sahmanak

sammaw,gusad

بسیار

vasyar

vasiya

bisyar

bazia

بسیار(وسیع)

freh

prah

بسیار(فراوان)

aper

per,pirawan

بسیار (آبی)

vas-apih

bazapi

بسیار بد

vattar-tom

battiren

بسیارہا

vassan

vazan,bazan

بسیج شدہ

pasijak,

pasicak

bastag

بش(گیاہی زہر آگین ِطبی)

bes

pis, buc

بُوچ ماں کردگالی و بلوچی ہربُوٹگ ءِ گشنت۔

بُش (یال اسب)

bus

busk, buck,

bus

بشاش(خوش وخرام)

hu-ram

hurram

بشقاب

tast,

patisxvar

tast

کردگالی

بشقاب گرد

astak

assag

بصیرت

nikezisn

nikozant,

sarrzanti

بطری

jamak

jamag

بعد

pas

pad

بعدین

passen,paoen

paden

بعکس

بعلاوہ

be,bed,aded

کردگالی بے، بیدس

بغ

bag

bagia

بغداد

bakdat

بغل

kas,kasak

kas

کردگالی کشُ

بقا

estisn

astin,astig

بقایا

mandaken

mantaken,

mantagen

بقیہ

par-recanik,

han

aparik

pad-o-recen

padig

بلا(آفت ،وبا)

margih

margi,mirgo

بلاش(نام خاص)

valaxs

valas,balac

balas

بلوچی و کردگالی ءِ لس نامے

بلا فاصلہ

ham-zaman,

ham-daman,

andar zaman

has,

pat-gyak

ama-daman

ama-zaman

dar-zaman

کردگالی امُودم ،اموزمان

بلخ (شہر)

baxl

bahl

بخل ماں کردگالی

بلع

oparih,

zatarih

awgari,

kakari

بلع کردن

gukarihitan

kakarag

کردگالی کو ُکارِنگ

بلغدہ

opar

awgar,

awgarok

kakarok

بلعیدنی

opartan

gokartan

awgarag,

kakar-

بلعیدن(ابر)

govari-tan

ag,govarag

بلغم

drem

بلند

buland

buland,

bulund

بلند(مقام)

burzak

burzag

بلند(قد)

dil,bal,zil

بلند(قدوقامت)

balao

balad,

balao

بلند

balistik

balahig,

zilag

بلند بالا(بودنی)

hurustak

awrustag-

بلند ترین قلئہ البرزکوہ کہ (دیوان از آن بیرون ایند)

are-zur

arg-zor

بلند دستی

drayitan

darrayag

بلند روشنی

buland

ravisnih

buland rawtin

بلندشدن

بلند شدن

xastan

ustatan

hizag,

hinzag

ustag,

kustag

بڑزخسنگ کردگالی

بلند کردن

burzitan

burz kanag

کردگالی

بلند مرتبہ

burzen

بلند مقامی

mas-gasih

maza-gisi

بلند منشی

tar-menisn

tarr-mannat

کردگالی

بلندی

bulandih

bulundi,burzi

بلندی(بزرگی)

bar

tar,bar

tabbar

tu,ti

کردگالی

بلندی

burz

burzi,

burzig,

بلندی(قدوقامت)

balao

balad

بلندی(قلئہ کوہ)

cakat

jikk,sikk

بلوچان(قوم)

balocan

واجہ فرہ وشّی اے گپ پدرانہ کُتگ کہ بلوچانی نام پہلوی ءِ تام کتاب ءَ اِنت۔

بلوغ(دختر)

pazamisn

paigla

بلوغ(عقل ورتبہ)

mestarih

mastiri

بلوغ(پسر)

purnihi

varnihi

بنا ساختمان

desisn,

destak

dasag

بنا کردن

dezitan

dizag

بناث النعش

haptokring

بنام(معروف)

namcistik

namcass

بن(قسمت زیرین درخت وغیرہ)

bun

بن وبنڈ وپنڈو دگہ انچین ماں کردگالی ءِ سیالی دارنت۔

بن( ً ًظروف وغیرہ)

kun

بن( ً ً شخص)

kun

kun,kin

کردگالی

بند

band

بند(دام)

nivandak

بند(شعر)

vicast

بند(نخ)

onor

بندانگشت

banjak

buncak,bog

بندبازی

andarvay

vacik

andarwahi

gvizi

بن دار(بند مضبوط)

bunomand

bunno,

bunnaw

بن داشتگی

bunyastih

bunyasti

bunasti

بندگی

bandagih

bandagi

بندہ

bandak

bandag,

bandas,

کردگالی بندغ

بندہ (اطاعت گذارمطیع)

erman

erman,

ermat,

بندہشن(نخستین آفرینش)

(نام کتاب زرتشتی)

bundahisn

bundat

بنقشہ ء (گل)

vanafsak

banapsag

بن کدہ(انبار)

bunkatak

bun-kudik

bundar

کردگالی

بنگ

mang

bang

بنگ ویشتاسبی

mang-i-vista-

span

گشاسپانی بنگ

usaspani- band

بنَہ (سازمان)

bunak

bunag

بُنہ کردگالی ءَ

بُنی (ازلی، مستحکم)

bukik

bunig

بُنیاد

bun

bun,bunat

کردگالی ءِ بُنیات

بُنیاد

bun-e-datak

bundat

بُنیاد کردن

nihatan

niyadag

بواد

bavat

buvat, bat

بودگی

bavih

bugagi,

buhai,

butin, bitin

ایشی بوتن ناممکن اِنت۔

بودن

butan,

estatan

buag,biag

است ءِ مصدر است ماں بلوچی نیست پارسی ءَ ام نیست ولے بلوچی ءِ گوشتگین زمانگ ءِ است۔

بودہ بودن

(estatat)

بودن (باہم)

hamahi

hamuki

بودن(باہم)

apakitan

tipak,kanag

بودن( ً)

ham baveni-

tan butan

hamuk buag

biag

بودہ

butak

hutak, bitag

butag

بودی

butih

butay

بوران سرمای سخت بابا دوبارانِ شدید

damak

بورہ

borak

بوزینہ

kapig

sadu

بوستان

bostan

بوستان بان

bostanpan

بوسیلہء

pat

par, palmina

بول

peskar

بول کردن (مورموردگاہ)

gomezitan

بول گاہ

gomez

بوم

bum

بوم(مرغ جند)

vahuban murg

bumb

بوی

boo/boy

گند ماں بلوچی و کردگالی ءِ لو ءِ واست ءِ کارمرز بیت بد ءِ سرگال ایشی مثال دنت مثلاً بد بو ،وشبو۔

بوی بد

dus-gand

bad-bo,

badgand

بوی بددادن

ganditan

gand

gand dayag

بوی خوش

bod

vas-bod

vass-boo

خوشبو گند ماں کردگالی

بہ(حرف اضافہ)

be-

pat

be-

par

بہ او

pat-is

par-is,

pare

بہ (خوب)

veh

geh, gih

بہ (میوہ)

beh

ber

بہا

vahak

bahag

بھا تصّوف

arj

بھا

sang

barisn

sung

بھار

vahar

bahar

بھانہ

bahanak

bahanag

کردگالی

ً پیشگی

bihanak

vahanak

biyanag

بیانہ ماں کردگالی

کردگالی

بھر

baxsisn

baksist,

baksic

بھدوصت

veh-dost

gihen dost

بھرام(نام خاص)

vahram

gwaram

ً ً ً ً)

varhran

gwaran

بھر

bahr, nirmat

bahravar

بھر مند

bahrmand

بھرہ(سود،ثمر)

bahrak, bar

bar

بہشت(بہترین جاہ)

vahist

bahist

بہمان(نام خاص)

vahman

gahman

بھمرد

vehmart

gihmart,

gihmurt

بہ مردی (بہادری)

veh-narih

gih-nari

بہمن داری(رفتار خوب داشتن)

vahuman

darih

gahmuz,

gumuz

بہمنش

vahuman

menisn

gih-mann,

gih-mannat,

gahmand

بہ منشانہ

vch menisnia

gihmannia

بہمنشی

veh menisnik

gehmannig,

geh-mannatis

بہمن مرغ(جغد)

vahuman

murg

bumb murg,

bumb

بہیای

vehnamik

gehnanig

بہیزگ

vihezak

بہنیرکی(سال کبیسہ دار)

vihezakik

بہنیرہ کردن

vihecenitan

بی

ape

abe abed,

be-

بی آب

anap

beap,hinar

بی آبرو

dusapak,

rusvak

darrapag,

rusvag

بی آوزو

akam

akim

ekim

کردگالی ءِ ایکیم

بیابان

viyapan

giyaban,

viyawan

ً بیا بان یا گیادان کردگالی ءِ بیئے چہ ساہ ءِ درکیئت کہ پارسی ءِ گیاہ او بلوچی ءِ گیاب انت

بی ابتداء

asar

be-sar

بیابان

vaskar,

viskar

giskar,kicar

بزان کاہ ءِ گشنت

بے اثر

ape-tuxsay

abe-tukk,

be-tukk

بے ادراک

aboo

naboo

؎ بلوچانی کلم نبستگ اُبن کتگ کردگالی ءِ کار گونگ اِنت۔

بے اثر ماندن

niyastan

nisag

بے بُنیاد(برباد ونیست)

abun

بیان

guftarih

guptarig

guptarag

بی انتہاء

(فرادان)

afrzam

gurazam

gosam

بی انتہائی

asarih

asarig

بی اہمّیت

visand

بیج(نژاد، تخم)

vej

vijj

بی جان

ristak

ristag

بی بر

apebar

ristar

be-bar

جاندار، جانور

بی بُن

abun,

apebun

abun,be-bun

بی بود

ape-but

bebut

بی بودی

apebutih

be-butig,

nabuti

بی بوی

aboo

apeboo

be-bod

بی پاسخ(لاجواب)

apasaxv

be-passav

بی پروا

asa-manisn

asa-mann,

بی تجربہ

anazmutak

nazutak

بی تجربہ

anazmutak

naazmutak

بی تردید

apeguman,

aguman,evar

beguman,na-

guman

بی ترس

anabim,az-

mension

بی تشخیص

nagisin

بی تعمیم(بے عزم)

akamak

nakamag

بی تقوای

dravand,

drujih

ahramok

druhbundi

druhi,druh-

bazi,na,ramag

بے توان

nakar

yakkar

کردگالی ءِ یکّار

بی توجہ(بے آرام و خستہ حال)

sutak

vistar

sudag

gistag

بی جاہ

ape-gas

be-gis

بی جامہ

ape-yamak

be-jamag

بی جان(ناقص)

uzit boo

بی جنبش

acandisnik

be-candistig

بی چارگی

acarakih

becaragi

بی چارہ

acar

nacar

بی چارہ

acarak

anacarak,

apecar

becarag

بی حاصل

avin,butakih

abun butagi

بی حالی

akari,

be-sutakih

yakkari,

beasudagi

بی حد

ape vimand

be-sim-o-and

بی خبری(ناآگہی)

anakasih

na-agahi

بیختن

vaxtan

کردگالی ءِ بیغنگ

بیخودی

dus-xvatih

be-vati

بیخورش

axvarish

be-vardin

کردگالی ءِ بیخورد

بید(درخت سایہ دار)

vit

get

بیداردل(مغر)

zenavand

zinibund

کردگالی ئے زنہ گشنت ہوش و حواس ءَ

بیدرد

kem-ranj

kammarnj

بید مجنون (درخت)

vitopat

get-e-patk

بیددام

frasavand

بیدین

dus-den,

akden

بیدین(سرکش،ناتسلیم)

ahramog(k)

naramag-

na-bamag

بیدین(مرتد،دھوکہ باز)

druvang

krvand

druhvand

druhbaz

بیدن (ازخالی ویران)

apa-ron

aberon

beront,beront

؎ بے رونیسّ کپے

بیدین (بے یقین)

apa-ron

an-astuvan

be-awstopan

be-awstdar

بیدینی

adenih

beding

بیدینی (مُلحدی، ناتسلیم)

ahramogih

ahramokih

naramagi

nalamagi

بیدی(مرتدی دھوکہ بازی)

druhvandih

druhvandi

بیدینی (منافقت)

karapi

kalapi,

kalpi

بی رامش

arsmisn

naramat

بی راہ

ape-ras

aberah,be-rah

بی رحم

anamurz

bemurzi,

namurz

بی رحمی

xrukih

خَری ماں کردگالی ءَ

بی رنج

abes-asez

nabazn

بی سایہ

nasayak

nasayag,

besayag

بیردن

aj,beron

manj,baj,

vaj

بی نیاز (ازدارائی و خواستہ)

xonsand-her

horsand-vir

دیر ماں کردگالی داوگانی ءِ دُنیا ہی وایگ ُ لوٹان گشنت

م۔ش

پا

pao

zang

pao,pad

zeng,zenga

l ing

رشکانی و کردگالی ءِ پاد عوگوڈ بزاں کُونڈ ءَ برز ءَ دان ءِ پلو ءِ گشنت۔

پابرہنہ

amok

sapad

کردگالی ءَ شپاد

پابک (نام خاص)

papak

babak,

ababak

پاپوش

kafs

kaws

پاداش

paddasn

padast

رشکانی و کردگالی ءِ کوش جینانی پاز وار ءِ گشنت۔

پاداش (افروی)

mozd,mizd

puhl, nirmat

muzd,puhrya

کردگالی

پاداش گیرندہ

mizdvar

muzdvar,

muzzur

پادشاہ

pataxsa

badisa

کردگالی

پادشاہی

pataxsayih

sahih

padisahi

sahi(g)

پادشاہی توانا

tuwan-

pataxsahih

tuwanen

badisahi

پار (گذشتہ)

par

par-

پارچہ ظریف

bop

پارسی (نسل)

parsik-

parsig

پہلوی وبلوچی ءَ لوز ءِ گڈ سری توار اگہ سُبکیں توارے ،داں ـ، ھ یا گہ مان کاینت۔

پارسی (جمع)

parsikan

parsigan

پارگی

rasag

پارہ

parak

parag

کردگالی ءِ پشُ و پارہ گشنت۔

پارہ آجر

kaluk

پارہ پارہ کردن

kirrenitan

پارہ ستان

parak-stan

para-pul

کردگالی ءِ پارہ پُلوک

(رشوہ گیر)

پارہ کردن

kaftan

kuttag

ً مصدر کُٹنگ

ً ً (تراشیدن)

karrenitan

karitan

karrenag

karrag

ً ً کَرّفنگ

ً ً گسستن)

visastan

gisag

ً ً کرّنگ

پازن

pacan

pacin,pasin

پارسی ءِ مادگین کُوہی بز ءَ گشنت۔

پاسبان

paspan

بلوچی ءَ پانگ مصدر اِنت۔

پاسخ

pasaxy

patvac, ak

passav

padvacin

پاسخی

pasaxvih

passavih

پاسداری

pasdarih

pasadari(g)

پاشنہ

pasnak

kuri

پاک

anahit,pak

پاک (را)

apecak

becirk

پاک (ازردی پاکی)

apecakiha

abecirkiha

(ازگندگی)

ape-riman

be-rem

پاک شدہ

pakenitak,

pulitan

pakalok,

palarok

پاکی

pakih,

patyapih

paki,

payapi

پاکیزہ

pakizak

pakizag

پالای

palak,

palay

پالایش

palayist,

palayisn

palayist

پالا یندہ

palak

palok

پالایندہ ہوم

hom-palak

hum-palok,

palokk

مثال ءِ کردگالی و بلوچی ءَ شیر پالونک آسمن یا دار ءِ گنت۔

پالائیدن

palayitan

پالودن

palutan,

palayitan

palarag

پالودگ

palutak

palartag

پانزدہ

panzdah

پانزدہم

panzdahum

panzdami

پانصد

panjsad

pancsad

پایا

der

پایان

anjamisn

dumb

پایان رسائیدن

uzitan

پایانی

frajamik

پایہ تخت

dar

پایہ

padak

padag

چادمادگ ءِ پشّ ءِ جوان گس دو پادگ ءِ ماس ءَ جوان کس

پاہین (تہ)

payen,

teh

tah

پاہین (اندر ،زیر)

adar,azer

andar,cer

پاہین (فرد)

ni,tar,nisip

nitak

nisip,nitakai

-tir

بلوچی کردگالی ءَ نہ گوں بازیں گالان لگیت چوش کہ نجل، نگیگ، نکش ،نگور نَبرّولے بازیں نہ لگیت چوش کہ نشیب ءِ شیپ ام گشنت نسیف ءِ ام گشنت۔

پاہین تر

ertar

ertir

پاہین ریز (تفُو)

nidvar

nigvar

پاہین رنختن (ایر)

nidvarisn

nigvarten

پتشخوار کوہ،گر

patisxvar-

gar

kof-i- ”

koh,kos,gar

گَر بلوچی و کردگالی ءَ کوہ ءَ اماتلار ءِ گشنت کہ اُدو ءَ آپشارے جوڑ بیت او گانی ءَ کوہ ءَ غرگشنت و کردگالی ءَ مشُ

پتک (چکش ،آہنگران

patak

پتیارگی (مخالفت)

patiyarakih

پتیارہ (مخالف)

patiyarak

پختہ گفتار

puxtak guftar

puxtag

پختگ ماں کردگالی اما زاھگ ءَ گشنت کہ وتی وہی ءَ پیش شیواریںگپ جنت۔

پختگی

pazamisn

پختن

pacitan,

pazitan

pacag,

پختہ

putak

puhtkag,

passitag

پخش (بخشی از کتاب وغیرہ)

kartak,hat

kard,kurdag,

laht

کرڈے میش و بزکہ کساس ءِ دہ ہفت ماں کردگالی ءَ خوردہ گشنت کُروک زمین ءَ یک باروونڈ ءَ گشنت۔

ً شدن

recitan

ricag,

ً کردن

visandan

gisenag

پخش کردن

franaftan

parrenag

پدر

pit,pet

pit,pio

پدر (بزرگ عمو)

niyak

niyako,nako

پدر کوچک (مہربان و قابل مہر)

papak

naxo,babul

babak

بابک، بابل ماں کردگالی

پدر (شخص ناشناس)

babako

کردگالی نادرستین مردم ءَ گشنت، نوشکے دمگ ءَ مرد کو گشنت۔

پدری

pitarih

pitig

پدید

pat-dit

padit,

padist

پدید آمدگی

vartisnih

gardistig-

پدیدار

pat-dit

par dit,pa- didan

پدیدارشدن

jastan

پدیدارشدن گل برروی شاخہ

tandih

پذیرائی

handemanih

hamdemani

پَر

parr,

parik

parra,

parrag

پُر

pur,purr

پُر (بسیار پُرشدن)

uspur,ospur,

asparok,

saparok

کردگالی ءَ ام ساپاروک یک دگر ءِ سر ءَ پڑی جنوکیں چیہان گشنت۔

پُرآب

pre-ap

pur-ap

پر آبی

vas-apih

baz-apig

پُرارزش

arzanih

arzanig

پرافتخار

burzavand

burz-w-bulund

پراکندہ

paragandak,

visup,vicarak

suptag,

gisarok

ً ساختن

visuftan

supagt,

sinag

ً کردن

fsanjitan,

parkenitan

sanag,

parkenag

ً ً

spartan

salapag

پران

sapak

پَربھا

garan,

arzomand

giran,

arzok,karzok

پُربیم

pur-pim

pur-bim

پرتاب شدہ

opatak

pataok

پرت شدن

opastan

پرت گوئی

drayisn

darraist,

jak

پرجرأت (آزمودہ)

martacok

mardcakk,

پرچین

parcin

ً دار

parcinak

پرخوش (پر سعادت)

pur urvahm

purr vahram

behramen

پردرخت

pur dar

purr dan

purr drack

پردردی (پرریغی)

pur besih

purr-basni,

bazni

پردہ

pardag

partak

pardag,

partak

پرزور

vas aj

baz-ujj

پرستش

parastisn,

azbayisn

parastist

ً (خداوندی)

namac

namac,

nimaz

نما چی سوب مالو ءَ گشنت۔

پرستندہ

parastak

parastuk

parastok

پرستیدن

yastan

alast janag,

zigr

پرستیدن

stayitan

sita kanag

پرستیدن

vanditan

franamitan

ezitan

gvandag,

gvandenag

candanag

nazenag

پرسش

pursisn,

afras

pursist,

purs

اَلفّ ماں کردگالی چہ ساری ءِ ارفرتین ءَ سیالی داریت۔

پرسُشنام

pursisn

namak

purshamag

پرسیدن

pursitan

pursag,

پرشکوہ (فرہ)

pur-xvarrah

maza-marr,

mazan-varrah

پُرشوق

garmok

مصدر گرمینگ اِنت

پُرشمیر

siromand

sirbund

پُرکردن

opartan

purrag

پُرکینہ

kenvar

پُرماہ

pur-mah

pura-ma

پُرمغز (دانا)

mazgomand

mazgmand,

majgbund

پُر مغز (مست)

”

mazagomand,

magoz

پُر نخوت

tar-menisn

tahl-manno/-

mannat,

پرندہ

parandak,

murv

murg

پرندہ (صحرای)

carz

وانہ فرہ وشی ءِ اپی مُرگے زانتگ ولے رد اِنت۔

پرندہ کوچک (جوجہ)

murv-e-cak

murg-i-cukk

پرنوع

pur sartak

پرنیان

par-nikan

purr-nikan,

purranagan

پرنیرو

tuxsak

tosag

پرواز دادن

vayenitan

belenag

پرواز کردن

parritan

bal kanag

پروانہ

parvanak

parvang,

pirrik

پروبال

balak

bal,balag

پُرپیمان (اندازئہ پیمانہ سر)

purpatmaniha

purr-paym-ania

پرورانیدن، پروردن

par-vartan

parvarag

پرورانیدہ،پروردگار

parvartar

parvartkar

ً (آریائی)

dev

پرورش

parvarisn

saryisn

parvarist,

sar

پروزن (سنگین)

sagen

پرہ

parrak

parrag,

پرہیز

pahrec

pahrec,

parez

پرہیز کردن

pahrezag,

پرہیز گار (پارسا)

pahrextan

pahrextar

pahrez kanag

pahrezgar

ً ً

pak, denik

pak, dinig

arta, asok

dahm

tar-sakas

پری

parik

parig,pari

بلوچی ءَ جمع پریگان انت کردگالی ءَ جمع پریک۔

پریادی (فریادی)

matakih

motaki,

modagi

پرپروز

parer

pareri

پریشان

paris,

visandak

paresan,

ً (درہم برہم)

darham

ً (ناخوش بے مسّرت)

ape-brahm

be-braym

ً غمگین

handahaken

handahgen

zariyomand

zar,zaromand

ً کردن

visaftan

vicartan

پزش

pacisn

pacist

درُست کروک ماں کردگالی ءَ

پزشک

bicask, bac-

ask,durustpat

pajjarok,

durust kanok

پزندہ

pak

pakkok,

pacok

پزیدن

pacitan

pazitan

pacag

پودو (سرگین غلطان)

-guhvart

پس

pas

pad,rand

ً (باز)

apac

پس آتگاہ

adak

agad

پس (پسر)

pus, pusa

pusa(g)

پست

an-er

aier

ً (پست ازپای)

tar

تڑ بلوچی و کردی ءِ یک ساہدار ءِ رندان جوڑ بوتگیں راہ ءَ گشنت۔

ً (مقام)

nisand

ً (حالت)

xvar

var

اوجہلیں پُلّ وچٹان ام گشنت کرپالام ءَ سک انت۔ دوُن ماں کردگالی ءَ چات ءَ ام گشنت۔

پست ترین (نشیب)

nitum,

nidum

nidun,

nijil

پستی

marih,

tarih

mari

پسری

pusih

pusahi

بلوچی و کردگالی بُرزیں ہندو جاہ ءَ گشنت ۔

پسند

pasand

پس نیز

pas-ic

padac

پسبی

pasih

padi

پسیں

pasen

paden

پُست (ظروف وغیرہ)

kun

kun,kin

پشت و پناہ

puste panah

pusto-pana

پست کردن

griv

griv,grih

؎ شیتن بر شیر ءِ گردن و گربہا۔

پشتہ

pustak

pustag

پشیبان

pust,patyar,

friyat

pust, paryat

parat

پسیبانی

patarih, ost-

owarih, pas,

ostdari, paso

sar

پشتیبان دار

srayisn

vazbund,

کردگالی ءَ کالخواہ

پشم

axvomand

pasm

kalvah

pazm

پشمی

pasmak

pazmagi

پشیمان

paseman

apaxs

pasoman

pasal

پشووان ماں کردگالی

ً (پریشان)

garzisnik,

tozenitak

vazzat

پشیمان

pasamanih,

tojisnomandih

vazzat

ً (ازگناہ)

ul varzisnih

patet,

patetih

پشیمان شدن

tojitan

apaxisitan

پُل

puhl,

vitarak

pol,gidarag,

gurdar

کردگالی

پُل پان

puhl-pan

polpan

پُل صراط

cinvat-pohl

cin-vitarg

pol-i-sarat

cin-gidarag

-gudar

sundar

کردگالی ءَ گدر ءَ چہ مصدر گدرینگ جوڑ بیت۔

پلکان ، پلہ

parrakan

pagah

sundar

گٹ و گرانی سکّیں راہ ءَ ماں بلوچی و کردگالی ءَ شوندر گشنت۔

پلک چشم

gumb

پلنگ مشک (گیاہ)

palangumusk

پلی

puhik

polig

کردگالی ءَ پولی

پلیدی

palitih,

ahok

paliti(g)

پلیس

gezir

annoh

پنام

padam/patam

پناہ

panah/panahk

panah/panag

پناہ

apastan/-am

پنبہ

pambak

pambag

کردگالی ءَ پمبہ

پنبہ ای

pambaken

pambagen

پنج

panc

پنجاہ

panjah

پنج بار

panjrin

پنجرہ (روزنہ)

rocenak

پنج لا

panj-pardak

پنجم

pancom/

panjom

panjum

پنچُم ماں کردگالی

پنجہ

panjak/pancak

panjag

پنجہ ً ً ً

پنجہ دست

panjak

dast-panjag/

dastanag

کردگالی

پند

pand/

hamdarz

pant

پند نامہ

pandnamak

pantnamag

پنھان کردن سرشت

nihan-xemih

hamorg

خامورْماں کردگالی و بلوچی ءَ اما اِنت کہ آئی دل و دماگ حال وتب ءَ کسّ مزانت۔

پنھانی

nihanih/-ik

nihan/-ig

پنیر

panir

paner

پوتیک (دریا)

putik

پوچی

hacih/nest-

cisih

پوران (نام خاص)

baran

borhan

بور خان ماں کردگالی

پور شب ( ً ً)

porusasp

borasp/boro/

bor

بوراسپ مروجان بلوچان ادا گُونڈ گشگ بیت انچو کہ طہا سب ءَ بلوچ نین طہاس گشنت

پوز

puz

پوزہ

puz/puzk/

pocak

پوزہ

zafr

پوست

pust

پوست پھنا

pust-pahna

پوست خز

moy

پوستگری (دباغی)

postkarih

پوستی

posten

پوستین

posten

postin

پوسیدگی

پوسیدن

پوسیدہ

پوشاک

پوشاندن

پوشش

پوشیدن

پوشیدہ ماندن

پول

پولاد

polat

پولادین

palawten

polaten

پھلو

kas

pahluk

kas

palunk

کردگالی

پھلوان

gort, gosn

yal

gurd

yal

پھلوانی

gortih,gosnih

gurdi

پھن

pahn,

pahnak,

patan

sturg

پھنا

masai,

pahnad

mazani,

pohnad

پی (بنیاد ، تہ)

bun, nisim

bun

پی (دنبال )

pao,

pad

پی (عصب)

patsar

پیادہ

piyatak

piyadag,

piyatak

پیادہ روی

pade rawisnih

pada rawag

پیاز

padac

payac/az

pimaz

پیالہ (شراب)

jam ,yam

jam

پیام

petam

astih

payam,pay-

gam,kulaw

پیامبر

astak,

petembar

sistok

پیچیدہ

varten, vast

garden, gast

پیچیدگی (مشکل)

pecitakih

pecitaki

پیچیدن

pecitan

pecag

کردگالی

پیچیدہ

pecitak

vast

pecitak/-ag

پیدا

petak,

paitak

petak,pedag/-

پیدائش ابتدائی

bun-dahisnih

bun-dat

پیدائی

petakih/paitakih

petaki/paidage

پیر (پیر مرد)

dat-mas,

dada/mastir

پیرا

mastar

viray

para

پیراستگانہ

virastakiha

paristagia

پیراستگی

virastkiha

paristagi

پیراستن

virastan/

patrastan

parisag

پیراستہ

virastag/

perastag

paristag

(پیروان وغیرہ) من

manikan

manigan

منی آن ماں بلوچی بازیں لیجگ وپاڑ ہوائو مینگان بیت

پیروز

aparvac,paroc

van

پیروزشدن

vanitan/

tarvenitan

پیروزگر

perocgar/

patiyavand

پیروزمند

amavand/cer

vanitak

پیروزہ (فیروزہ)

pirozak/

pirocak

perozag

کردگالی ءَ پیروزہ

پیروزی

perocih/vanih

vanisn

پیروقانون خود

xvatisn

vannit –

vat-dadi

پیری

pirih/zarma-

nih

پیش

pes

پیش

nazd/frot

پیش

his/has

پیش آفریدہ

pesdat

پیش اندیشی

carak-venih

car-o-gind

پیشانی

pesanik

pesani/g

پیش بینی

carak-venih/

par-o-darsih

car-o-gind

پیش تاز

frac-tacak

parah-tacok/

gvar-gummuz

بلوچی و کردگالی ءَ مزہ ،بڑینگ اَم گشنت۔

پیش خبری

pes-daxsakih

pes-dassagi

پیشداد (نام خانوادہ)

pesdat

pesdat,

mezdad

پیشرفت

pes-rawisnih

rowakih

pes-ravi/-

raptin

rawhoki

پیشرفت کردن

vaxsitan

baskag,

baks-

بشخوک ماں کردگالی ءَ چہ مصدر بشخنگ۔

پیشرفت کنندہ

vaxsak

baskok,

baksok

پیش رفتگی

pes rawisnih,

rast-rasih

pes rawptin,

rastyasi

پیشرد

rawak,rowak

raok,rahok

پیش روشی

pes rawisnih

pes rawptini

پیش قانون

pesdat

pesdad

پیشکار

peskar

پیشگاہ

pesgah

pes-jan

پیشگوئی

daxsak

dasak,masak

mazag,

پیشوا (دین)

kartar

kardar

ً ً

herpat

ً ً

magog/magopat

mopat

ً ( ًآتش بردار

asravan,asron

rat

ً (بزرگ دینی)

mas apar-ratih

rad/rad/rar

maza abar rar

ً (مالور آتش)

atur-pat,

asron

ً (بے دینان و جابلان)

sastar

sasidar

بلوچی و کردگالی ءَ ساسی جاہل و سادگیں مردمان گشنت۔

پیشوائی ہاونگاہ

havan-ratih

havag-

پیشوند (استمرار)

hame

ً (تذکیر)

nar

ً (نفی)

a-/abe-/

an-/ana-

abe-/na-/ana

ً (نہی)

ً (حرکت از بالار بہ پاہین یا ضد)

ni-

پیشہ

pesak/kirok

pasag/kiro

ً (عسکری)

kirok

kiro

یمردماں کردگالی چوش کہ جنگ و کیرو

پیشہ ہای گوناگوں

pesak pesak

pesag pesag

پیشی

pesih

pesi

پیشینہ

pesenak

pesigen

پیوستگی

hamayikih

hamuki

پیوستہ

patvastak

payvastag

ً (یکی )

hamayik

hamuk

پیغام

petam/paitan

payam/paygam

پیغمبر

petamber

payaber

پیک

patgak/pek

پیکار

patkar

پیکان

pekan/pikan

پیل

pil

پیمان

patman/mitr/

pasn/past

payman,

mehr

پیمان شکن

mitr-druj

drujih

riftak

patman

mehr-druh

druhbaz

ropok

کردگالی ءَ میڑو دزہبانہ ہر دو کار مرز بنت۔

پیمان شکنی

mitrok-mitr-

drujih

drujih,

rittakih

mehr-druhi

druhi,

druhbazi

بلوچی ءَ ریپگ او کردگالی ءَ ریفنگ مصدر بزاں کار گونگی اَنت۔

پیمان کاری (تعہد)

patmankarih

paimankari

پیمانہ

kafic/

kafiz

patmanak

kodi,kapro

paimanag

کودو یا کڑوماں کردگالی او کوپڑویک شبیئر ءِ پیالوے آکر ڈیوا گشنت بالیننت۔

پیمانی

patmanik

patmanig

پیہ

pih,pihv,

pim

pig

(چربی)

carpisn

carpig

تا (حرف اضانہ)

be,o

تا (درمقا لیئہ دو چیز)

؎ تاکہ ہمسرانی توک ءَ جام دَرّک

تا (لا،لایہ)

pardak,tok,

top

pardag, tok,

tal

تا (نظیر ،نمایان)

tak

تاب (تابیدن)

tanisn

taht

تنگ ماں بلوچی و کردگالی ءَ کار گونگی اِنت۔

تا اینکہ

tak

taki,dan ki

تابان

tapak

rosn

tipok,tripok

rosn

باب خوردہ

peitak

pecitag

ً (از غصہ)

xuhr

kahr

کردگالی ءَ خر

تاب دادن

pecitan

pecag

کردگالی ءَ پیخپگ مصدر اِنت۔

تابستان (موسم خرما)

hamen,

garmak

hamen,

garmag

تابستانی

hamenik

hamenig

تابش

tapisn,

breh

tapt,taws,

branz

کردگالی ءَ توش

تابندہ

casmak

camakk

کردگالی

تابہ (سنگ برائے نچتن نام)

tapak

tapag

ً تافُو

تابیدن

tanitan

tanag

کردگالی ءَ تتگ مصدر

تاج خروس

kofak

تاختن

tacitan

tacag

تار (تاریک)

tar,tamak,

tarmak

tahar,

tarmag

کردگالی ءَ تارمَہ

تار (تاریک)

terak,

tomak

terag

کردگالی ءَ تیرہ

تاریکی

tarikih,

tam

keragi,

taruki

تازان

nihump

tacan

tacanag

lunj

tacan

تازاندن

tacanitan

tacenag

تازش

tacisn

tac

تازگی

nikih,tarih

noki,terri

تازندہ

tacak

tacok

تازہ (نوبنو)

nok,tar,

tazak

nok,tarr,

tajag

تازی (اقوام)

tajik

تازیانہ

tacanak,

astar

tacenak,

cebuk, satr

sat

تازیدن

tacitan

tacenag

تاس بازی

tas-vacik

tas-gwazi

تاسیس

vanarisn

تافتن

taftan

tapenag,

tafenag

تافتہ

taftak

tapog

تاک(درخت مو،برگِ دراز و پھنور)

tak

مروچان کتاب ءِ صفحہ ءَ ام گشنت۔

تاکستان

raz

rec,cecar

تائنیث

matakih,

nairikih

madagi,

niarigiri

تاوان

tavan

تاوہ

tapak

tapag

تاہ (تا،لا)

tok

تابید

var

ً کردن

astenitan

vicitan

mato,matog

تب (بیماری)

tap

tap,taf

تباہ

tapah

taba

تباہکار

mutak

mato,matog

تباہکاری

marih

تباہ کردن

murnjenitan

murjenag

کردگالی ءَ مرجنگ

تباہی مطلق

apecak

vattarih

bakacc

battiri

تبعر

karakasih

karagahi

تبدیلی (دنیا)

vartisn,

vistakih

gardisi,

gistage

تبدیل کردن

vartenitan

gartenag,

vatlen

تبرد

kutinak

kutinak,

kudinag

کردگالی ءَ کُدِینہ

تبرزد (نبات)

taparzat

taparzin

تبرستان(طبرستان)

tapristan,

tapur

tapuristan

تاریاتاں یک ایرانی تمنے بوتگ کہ آواں کالک وتا لپرام گشتگنت تبریز و طالقانی آوانی نام ءَ دارنت۔

تبعید

virek,

uzdehikih

birrag,

uzdahi

تبہ کار

marak

mark

تپش (۔دار)

tapisnih

tawsi

کردگالی

تپہ (دیوار آبشار میان کوہ)

gar

ً کوچک

kafak

kohak,butt,

padd, banj

بلوچی و کردگالی ءَ درست جتا جتایں وڑ وڈول ءِ کسانیں کوہ۔

تپیدن

tapitan

tapag

تجاوز کار

awigat,

marak

awegat,

begat

beceta

تجربہ

azmayisn

azmhist

کردگالی

تجربہ کردن

ozmutan

azmayag

کردگالی ءَ آزئفنگ

تجربی

uzmayisnik

azmayistig

تجلیل

burzisn,

burzisnikih

burzig,

burzagi

fra-namisnih

naza-ham

masenisn

masikenisn

mazani(g)

تجلیل کردن

balenitan

burzitan

balarag

burz barag

؎ نوکیں و پترے بالاپن۔

تجمع

hanjamanih

hanjumanig

تحتانی

payenax

تحدید کنندہ

samangar

تحریک کردن

hacitan

ham-gezeni-

tan,saren-

itan

hiccanag,

mangejag,

surenag

تحسین

afrin,

snayisn

aparin, jass

؎ ہزارجسّ اِنت جام دَرّک

ً کردن

stutan

sita kanag

ً کنندہ

stay-tar

sitadar,

sita kanok

تحقیر آمیز

xvar

var

کردگالی

تخت

taxt

taxtgas,

taht, tahtia

تخت (تکیہ گاہ،سوزنی)

balisn

balist

تخت ِخواب

vistarak-gas

bistrag-jah,

nipad

تختہ

taxtak

tahtag

تختہ ماں کردگالی

تخریب

apa-sihenisn

be-sahi,

be-tahiri,

betrahi

ً (تباہ کاری)

ً (بے اتفاقی)

viyapankarih

nasanisn

giyawakari

nasinnat

(nasinast)

ً (جنگ وجدال)

zatar

jatar,/al

ً رنجیدن

mrnjenis

maranjen

vinasisn

ginast

؎ ماگلی گناشتن اور جان ءَ جامؔ

تخس

tuxsak

تخصیص دادہ (خلقت)

obaxtak

obadag

تخضیف

kahisn

kahst,kamm-

o-kahst,

kammuk

تخلف

droz,

vartakih

drog,

birgardagi

تخم (بیضہ)

gund

کردگالی

تخم مرغ

xayik,

hayik

hayag,

hayg

hayk,

amurg

کردگالی ءَ خوایہ بیضر (بیدہ)

تخم مرغی شکل

hayik,des

hayak-dawl

تخمہ

tohm, tom,

tohmak

tom

تمغ ماں کردگالی

تخمہ

cihr,citr,

susr

تخمہ

vej

vijj, bijj

کردگالی ءَ بّج یا تمغ

تخمین زدن

osmaritan,

hamgartan

usmarag

تدارک

saxtarih

sazdari,

saktiri

تدبیر

car

car, carag

کرُو۔

تدبیر کردن

carak,

kartan

carag kanag

” ” esazag

تدریجی

payikiha

payagia

تذور

titar

تذکیر

narih

nari(g)

کردگالی ءَ نری

تر

tar

tarruk

ترازو

tarazuk

taranzug

تراش

tasisn

trasist,

tras

تراشندہ

tasitar

karrenitar

trasok,

karrenok

تراشوک، کّروک ماں کردگالی

تراشیدن

tasitan

randitan

trasag,

randag

تراوش (چکیدن) ترادیدن یا ترابیدہ)

tilayag,

zihag

؎ تراشینن تلادین بُکشان بالاچ

ترادش کنندہ

zahak

tilaok

zihok

کردگالی

تربیت پرورش

parvarish

parvarist,

helaki

ترتیب

raoenakih

razenisn

vinarish

veraysn

reoenagi

raoenist

ginarist

ترتیب دادن

venartan,

arastan

verastan

osarag,

swarag

paresag,

سوارنگ ماں کردگالی

ترحم

dil-socak,

xva-parih

dilocag

تردید

gumanih,

gumanig

sak

varomankih

gumanig

sakk

تردید آمیز

gumanik,

varomand

ترس

tars,vim

sahm, nihip

turs,bim

srahm

ترس آور

bimenak,

bimgen

sahmen,

sahmgun

bimnak,

tursnak,

srahmen,

ترسا (نصارا)

tarsak,kal-

isaik

ترسان

tarsakay

bimomand

nihik

tursoken

bim- bund

ترس داشتگی

tarsih

tursig

ترسناک (ترساندہ)

tarsenak,

sahmagen

tursenok,

srahmoken

ترسندہ

tarsakas

tursoken

ترسو

var-dill

ترسیدن

tarsitan,

asamitan

tursag

ترش

trus

trusp

ترش (نسوج)

guzagg

ترش رد

ahit

nahid,

nahuda

ترفیح

balist,

burzenitan

wadani,

abati

ترقی

apatanih,

apatih

wadani,

abati

ترک (یلہ دادنی)

be vartisnih

hilisn

bir gardisti,

nillag,

hillist

ترک (کلاہ آہنی ،خود)

targ

trag

تُرک (قوم)

turk

کردگالی و بلوچی ءَ اسنی یک دامے کہ گرک و تولگ وڈر نہاران گرنت۔

ترک کردن (گزارون)

hilisn,histan

hillag,histin

اِلّنگ ماں کرداگالی

ترک کردن

parextan, re-

citan,vizartan

parrecag,

recag, hillag

ً (بے خیالی کردن)

vizartan,

spoxtan

ترک کردنی

hilisnik

hilistig,

hillagi

ترکیب کنندہ (مہرم)

hamenitar

zemig

ترکہ

spek

spok, satk,

sipark

ً (تروتازہ)

narm-tak

ترکیب

pasacisn,

hambandisn

ترکیب شدن

pasaxtan

ترکیب کردن

hammenitan

ham-menag

ترکیبی

ham-menitak

تروتازہ (ناپختہ میوہ)

taranak

tirnik

کردگالی

ً (ناپختہ خربوزہ)

tarun

tarruk

ً سبزی

zarrgon, taz-

ak, xvet

sawz,

tajag

ماں اوگانی ءَ زرغون سبز ءَ گشنت

ترہ

tarak

تری

tarih

تریاق

asos

nos-daru

نوش دارو ماں کردگالی

تریاک

apiyon

ترین (پسوند

صفت ِعالی)

tum,tom

تزاید

vaxsarisn

bisiyari,

gesi

تزدیر

dros

drohbazi

تزویر کردن

freftan

refag,

repag

تزیین

arastagi,

baraziskih

sanmbahi

brahi

تزیین شدہ

pistak

paristag

تزیین شدہ بازّر

zarren

pesit

zurri,

pecak

سیاہی دسک ءَ گون کلابتو پیخپت کردگالی و بلوچی ءَ زری پیچک گشنت

تسلہ دین

den-sardarih

dinay sardar

تسلی دادن

hu-karitan

تسویہ کنندہ حساب

amarenitar

marenok,

wahi kanok

کردگالی و بلوچی ءَ وہی حساب ءِ کتاب گشنت

تشت

tast

کردگالی

بہ تشخیص

vicenisn,

vicin,

vicirkarih

gicen,

gicenkari

تشخیص دادن

vicenitan

gisenag,

gicen, kan

تشخیص دہندگی (انتخاب)

vicinkarih

gicenkari

تشخیص وہندن

vicinkar

gicenkar

نیل دودیک کوہنین بلوچی دودے۔

تشریفات مذہبی

nirang

nil-rang

ً نوشیدن ھوم

hom xvart kar

hom vardkari

تشعشع

breh,

brih

brah,branz

braz

تشک

bup

تشکل (تشکیل)

desakomankih

hambandisn

dasakbundi,

hambandist,

bandok

ً یافتہ

brehenitak

brah dayag,

brazag

تشکیل دہندن

desak

dasok,

tanok,gwapok

تشنگی

tisn,

tisnakih

tunn,

tunnagi,

tunnag,

تشنہ

tisnak

tisnag

تصدیق شدہ

xvastuhit

xvastu-aht

کردگالی ءَ خواستُو

تصیفہ (صلح صفائی)

palayist,

palayisn

palayist,

ً شدہ (صاف)

pahit

pakaloi,

palok

ً کردن

palayitan

palutan

pakalag,

palarag

کردگالی و بلوچی ءَ شنر پالونک اما کیف انت کہ شیران پالنت۔

تعیم

vicarisn,

vicir

yicarist,vicar

car-o-bicar

ً گرفتن

viciritan

vicar kanag, car-o-bicar kan

تصّور

menisnih

mannat,manno

تینا منّت ءِ اوبلوبندغسے

تصّور کردنی

menisnik

mannatig,

mannistig,

manno-gari

کردگالی

تصویب کردن

pasanditan,

pasand kanag

تضاد

hambasnih

تضرع

muyak,

zarik

motak

modag,zarig

کردگالی مودہ وزاری

تضرع کردن

zaditan

anzarag

تطابق

hu-sacakih,

pasacisn

ham-kunih

ham-sacagi,

pir-sacist,

hamgoni

تطہیر

dastsoy

kartan

dastnimaz,

daznimaz

ً (پاک کردن)

pakenitan

girag,

gakalag,

ً پاک مثل زرّ)

patyap

” kartan

piyap

” kanag

تطہیر (باگو مز پس از تماس بامردہ)

pisar

تطہیر (فال بد، تفال بد)

morvak

تعبیر (تغیر)

cim,govicar

vicarisn,zand

gwas-o-vicar

car-o-vicar

تعبیر کردن

vicartan,

uzvartan

تعبیر غلط

dus-vicar

ducar

تعداد زیاد

vasan

bazan

بازاک ماں کردگالی

تعدادی

e-cand

cande,

cunte

تعظیم (نماز)

namac,

niyasisn

nimac,

niyazist

تعفن

gandakih

gandagi

گندھی ماں کردگالی

تعقیب دعوا

pesemarih

pesmari,

pesa(g)

تعقیب کردن (پیش برُدن)

haxtan

hakalag,

ہکّلِنگ کردگالی مصدر

تعلیم (حاصل لذت)

casisn,castak

andarz,

cass

تعمد

frahang

kamisn-karih

kamgari

تعہد (کاری رابہ تعہدہ گرفتن)

pasn

تغیّر

vartisn,

vistarih,

viherisn

gartist,

gardist,

gastagi,

veherisn,

vehera

کردگالی

تغیّر پذیر

vartisnik

gardistig

تغیّر خاصیت (ماہیّت)

yatak

viherih

yako-viheri

تغیّر دادن

vartenitan

gardenag,

tarrenag

تغیّر دادنی

vartenak,

viherisnik

gardenagi,

viheragi

تغیّر دہندہ

vertenitar

gardenok,

تغیّر کردہ

vastan

gardag,

bir-gard-

تف

tuf

tuf,tup

تف

xayuk

xayd,xed,

hed

کردگالی ءَ خید

تفتہ

taft

tapt,tabd

تفرج(خرامان وآہستہ رفتن ،راہواری )

camisn

camist

ً کردن ( ً ً ً)

camitan

camag

؎ بلوچی ءِ بورچوکوک ءَ چمان انت۔

تفرع

visandakih

gistagi,

تفریح (آرام)

asayisn

asanih

asahist,

asani

تفسیر

nikez

nigis

تفسیر

nikezitan

gisenag

تفکّر

menitarih,

marisn

marag,

marist

تفکّر بے پایان

asar menisn

be-sar-o-pa

mannat

bira-baz-pigr

تفینم

baxsisn

baksist

تفینم کردن

baxsenitan,

bahrenitan

baksag,

bahr kan-ag

تفینم کردن(بہادن ہر قسمت بازیب وفر)

raoenitan

raeonag

تقصیر

bazak,

nandak

bazzag,

mandag

تقصیر دار (گناہگار)

vinasomand

gunahund,

gunagar

تقطیر کردن

vitaxtan

pitteneg

gitac

تقلب

dros,droz,

drozanih

mitoxi

تقوا

ahroih,

fra-ronih

hu-kartarih

raoeni, sari-

roni, hud-

kirdari, sarr-

تقدیم

zik, zic

potig, pat-

w-zig

کردگالی

تقویم را تصحیح کردن

vihecenitan

gisenag

تکک

tak

تکان خوردن

jumbitan,

larzitan

drafsitan

jumbag,

larzag,

drug girag

کردگالی

تکبر

tarmenisnih

giranmenisnih

tarmannotig,

giranmannoti

تکرار کردن

dranjenitan,

xvastan

drraheag,

vast kanag

تینا مَشّے ءَ تینے بڑز گوندک

تکمیل

bavandakih

کردگالی

تک ودو

tak

tag

تکہ (قسمت)

bahr

bar, vand

ً قسمت از خورونی برائے ہمسایگان

bajisn

baji

کردگالی

تکہ

bak

تکہ (قسمت اراضی)

kartak

kurdag

تکہ (قسمت کوچک)

parak

parag

تکہ (قسمت از کتاب ورق)

tak

تکہ تکہ

kardak kardak

karda kardag

کردگالی ءَ کُردہ کُردہ کننگ

تکہ تکہ کردن

kacak-pa-

bacak

brinitan

pack-pa-pack

burrag

lawte zirag

پَشّک پُشک یا پچس

تگرگ

grangan

trongun,

trongur,

کردگالی

تلافی

tavan,

togisn

tavan

کردگالی

تلخ

taxl

tahl

تلخی

taxlanih

tahli

تلہ

talak

tallag

تماش (مالیدہ شدن بہم)

marz,sahisnih

marz,

sahahi

؎ مرزش دیان چو مہپران

تمام

drust,

bavandak

hamok

drust,

hamuk

بطور تمام

bavandakiha

تمام (مردم وغیرہ)

hamoken

hamuken

تمام (باہم)

hanjaft

hamjuft

تمام کردن (ہمدراخوردن )

pardaxtan

pardacag

؎ ہران گوہرؔ ءِ پرداچنت

ً ً (پُر کردن)

spurrihitan

purag

کردگالی ءَ پُورنگ یا ڈتتگ۔

تمایل نیک

menisnih

mannistig

mannati

ً ً

kamist

kam

؎ گوں دل ءِ ناکام ءَ تراشتن۔

تمایل بد

varan

beran

var

تمایل بہ از دواج

nairik

kameki

niarig

kamgari

تمجید

burzisnikih

burzenagi

burz-dasti

تماہل بہ کار نیک

huvarist

hudvari

تمدد (عضلات)

hanjitan

hanja,

hanj

در بلوچی و کردگالی آنجہ آزار بند و ہنج مرغانی یعنی مرغ گردن دراز را گویند۔

تمدن

frahang

تمرین (ورزش وترتیب)

varzisn

varzist

ً (مبارکشیدن دوران تربیت اسب وغیرہ)

vinarisn

ginnarist

بلوچی و کردگالی ءَ گنارگ و گنا رنگ مصدر انت۔

تمرین کردن( ً ً ً)

vinartan

ginnarag

تملق (تعریف بے جاہ)

carp-zuwanih

carp-zwanih

ً (تعریف، سراہیدن)

nazenakih

nazenagi

نازیفنگ ماں کردگالی ءَ مصدر انت

تملک (مالک شدنی)

dastarih

distari,

sangi

دشتاری ، سانگی

darisn

darisnih

hizmi

کردگالی ءَ خزمی ،سیال

تمنا

xvesih

xvaoisn

xvahisn

siyadi

vaz,vayag

vahist

کردگالی

تمنا

xvastarih

vastari,

vazdari

تمیز (پاک )

pak,

pakizak

pak,pakizag

تمیز (انتخاب)

vicin

gicen

تن

tan

badan

کردگالی

تن (حبثہ دار)

tanbar

tabbar

تمیز شدہ

pakenitak

pakalitag

تمیز کردن (صاف کرض)

pakenitan

ruftan

pakalag

ropag

کردگالی ءَ روفنگ مصدر انت۔

تبنور

tanburak

danburag

کردگالی ءَ دمُبورہ انت بازلوزان او سری توار ماں پارسی ءَ ت انت کہ بلوچی و کردگالی ءَ دال ءِ بدل بیت کہ چوش کہ کوہ تفتان ءِ دفتان اوتا منی تمن ءَ دامنی تمن گشنت۔

تمیزی

pakih

paki

تند (سریع)

arvand

arbund,

arwala

تند (شتاب)

zut

تند(تیز)

tez

تندرو

tacak

tacok

ً (اسب)

fraxy-raftar

prah-raptar,

gvar-gumbuz

تندی

tundih

trundi

تنش (تیندن)

tanisn

tanist

تنزہ

ape-cakih

تنک (کم، خفیف و نفیس)

tanuk

tanakk

کردگالی ءَ تنگ

تنگ نظر

kutak-bin

kotabin

تنگی

tangih

tanki

تنور (ازگل )

tanur

tandur

ً (آہن )

tun

tin

berzn,

ً (آہن سرِآن گل )

barej

berzin

تنہ

srunak

stenk

تنہ درخت

matakvar

matkvar,

bund

بلوچی ءَ بنیگ واصل ءَ کار مرزبنت۔

تنھا

taniha

tanya,

tahna

تن تنھا

evak,

evac

evek,

tevak

تنھا (ممتاز)

evakanak,

evak-tak, tak

evak-o-tak

tak

تنھا(یک از جفت، ضد جفت)

evtak

tan

کردگالی

تنھا گذاشتن

hilisn

hilist,

killag,

ہلنگ مصدر ماں کردگالی

تنھائی

evakanih

evaki

تنہائی (در ہجر و یرانی مثل بیانان)

viyapanih

giyawani,

؎ پرتئی لُڈانی پداگیاوان بیتگن مست توکلی ؔ

تنیدن

tanutan

tanag

کردگالی

تو (ضمیر شخص)

to,taw,ta

تو (داخل )

nendar

andar

توافق

astih

asti

توالد (دامہ ہا موسم زابیدن )

zak,

zahisn

zank,

zahist

زنک ماں کردگالی

توام

pat aknen,

gume

تواماً

aknen

توان

tuwan

توانا

tuwanik,

patuk

tuwanig

توانا

vatiyavand

توانا بادشاہ

pataxsa

badisa

توانا (سرزور)

ojomand

ujjbund,

zorawar

توانا (بزرگ)

sayen

شاہین کردار

توانا درسخن گفتن

gawisnomand

gwastin-bund

gappi

توانائی

tuwanakih

tuwanagi

ً (جسمانی)

attokih

addoki,

aroki

oj,zor

nerok

ujj,urj,zor

اُجّ کننگ وار جنگ ہر دو مصدر کردگالی ہست

ً (زور آوری)

ozomandih

ujjbundi

اَنت

توانگر

tuwangar

tawangar

کردگالی

توانگری

tuwangarih

tawangari

توجہ (خیالی)

menis,nikas

uskar

mann-,nigah

uskar

توجہ بہ جہان مادّی

getih-karih

gedi-kari,

dunya-dari

توجہ کردن

menitan

niyoxsitan

mannag

nigosag

؎ مَنّگ ءَ کوہین دل تیار ءَ بیت ۔ ملّا فاضل ؔرند

توجیہ

توجیہ کردن

uzvarisn

vicar

vicartan

osarist,

vicar

vicarag

کوت، کوڑماں کردگالی ءَ

تودہ(خاک وغیرہ)

kot

kot,kod

sresak

srusag

sresotak

srustag

ً (مردم)

patrm,

sartak

podam,

saritag

تورانی

tur

tora

اصل تورہ قبیلہ بلوچانی ساکا ڈل ءِ اتنت پدا توران ءَ تاتاری و مُفلرنگان اُم تورک گشنت۔

توران

turan

تورک (نام خاص)

turak

توسعہ یافتن

rooitan

ruoag, rudag

توشک

dusak

توشہ

tusak

tosag

توضیح

cim

cam

توضیح شرح وبیان

vicarih

vicarisn

gis-o-givarih

nikez,nikezisn

ً دادن

vicarenitan

nikezitan

gisenag

توقف (پس ماندن)

manisn,pat

manag,pat

؎دنیا شہ بندگان پات انت ۔محقیر شیر جان۔

ً کردن

manitan,

patan

manag,pad

manag

تولد

zahisn

zahist, zank

تولہ سگ

torak

tolag

کردگالی ءَ تولہ

تون (آتش خانہ)

tun

tin

تولید

zak,

apurisn

zayag,

zank

تولیدکنندہ(مرغ خانہ )

apurak

purrok,

pur dahenok

تہ

tah

taha

تہ (پاہین)

bun

ً (پاہین)

kun

kun,kin

ً (ظرف سر)

sarinak

sarun,sarinag

sarnakk,sanakk

کردگالی

تھی

tahik

tahig

سرنکّ کیشتر رھیگ بزان آمرگ ءَ سر ءَ پہ کار مرزبیت کُون ءَ اش گشنت کُنگ

تھیہ

saxtarih

تھیہ شدہ

pasiyak

patayok

تھیہ کردن

pasaxtan

patayag

ً ً

rayenitan

radenag

ً ً

marazaten

marz dayag

پیراستن

virastan

paresag

تیر (تنہ درخت)

dar

ً (تنہ درخت بری سقف)

fras (varz)

kraz

تیر (برائے کمان)

tir tigr

pekan

tir tigr

pekan

sar

sill-sar

تیرانداختن

vistan

اوگانی دشئل مصدر انت۔

تیراندازی

kamanvarith

kamandari

tirdawri

تیر انداز

vestar

tirdawr

؎ تاجستن تئی تیر دورین کمانداران۔

میر چاکر رند۔

تیر ماہی (منسوب بہ تیر ماہ )

tirmahak

tirmahing

تیرہ

terak

tarik

terag

tahraig

تیرہ (دود آلود)

hosenak

hosenok,

has-w-hus

تیر (برائے پوشش بام)

parvar

تیز

tez,

burak

tez,burrok

تیز (مثل تیر)

tir,tigr

tir,tigar

tiro

تیر (مثل تیغ)

texak

tegak

بلوچی و کردگالی ءَ تیر و شکاری مرگان گشنت کہ تیر شیموش کنت شکار ءَ جنت برنت نوشکے دمگ ءَ یک تیزسوچوکیں کاہ ءَ سوچانکو گشنت۔

تیز دندان

tez-dandan

تیز سوز(اشپنر،دوا وغیرہ)

tez socak

tez socok

بیز ہوشی

danak-hosih

fravx-hosih

zanok-osi

prav-osi,

pirah

تیشہ

tisak,

tesag,tass

کردگالی

بلوچی و ساہتے ،پیشگ مکن کہ تیشگ بیت

تیغ (خارگیاہی خاردار)

kimar

kemar

کردگالی

تیغ (سلع)

tik,

ter

teg,zahm,

sagar

بلوچی و کردگالی ءَ کیمار ماں نوشکے

تیغ (اُسترہ)

ustarak

istarag

کردگالی اِسترہ۔

تیمار

timar

تیھو

tihuk

تیھوی سفیدہ دم

tihuk-i-spet-

dumbak

baru

تیھوی سرخ پر

tihuk-i-sur-

parrak

ثابت

stenik

ostenok

ثابت (بہ جاہ خود)

avartisnik

nagardispig

ثابت (پیش رفت ہودنی آویزاں بودنی)

drang

کردگالی و بلوچی گشنت کار منی درنگ اِنت

ثابت شدہ(اقرار جرم)

xvastu-hit

xvastu-aht

کردگالی ءَ خواستُو بس۔

ثابت قدم

astovan

avartak

xartak

nagardok

ثانوی

ditikar

ثبات

avartisn

ostakih

ostagi

nagardist

ثبوت قدم

zangih

zengahi

ثبوت

daxsakih

ثروت

hast-her

tuwankar

parvic

hastig

ثروت مند

hast-her

tuwankar

hastbund

tawangar

ثریا

parvic

pawr

کردگالی

ثمر بخش

hu-dahak

huddahok

ثمرہ

hacisik

ثناگوئی

afrin

govisnih

aparin-

gwastin

ثنویت (دوخدا)

doih,

duhen,

ثواب

dokanakih

dugamag

ثوابکار

kirpak

kirpakkar

جاہ

gevak,

jivak

jagag

کردگالی

جاہ (خانہ)

gas

gis

جاہ (خانمان)

man

ban/mand

جاہ(خاچوبی )

katak

kuddik

کردگالی

جاہ(بودوباش)

car

cahr

جاہ(مخصوص برائے نشستن)

nisastak

nistenja

؎ نشتین جہ اِش کرماوگ انت۔ بالاچ گورگیج

جادو(جادوگر)

yatuk

jatug,

jatig

کردگالی جاتو

جادوانہ

yatukiha

jatugia

جادہ

vitarak,

vitargh,ras,

sratak

جادہ کوفتہ شدہ

xvast

جاذبہ(مقناطیس)

ahan-jak

ahinicikk,

asincikk

کردگالی ءَ آہن چکّ

جاری (روان دوان)

rowak,

tacak,

tacan

tahok,

tacok,

tacana,

جاری شدہ (دوندہ)

rowaken

rahoken

؎من گون رہوکیں میلو ءَ ۔جام دَرّک

جاری شدن دوُیدن)

tacitan

tacag

جاری شدن آب

tacisn

tacist, tac

جاری شدن بسوئے پاہین

nidvarisn,

nidvor,nihor,

nijil

نہور ماں نوشکے آپ ءِ چہل روگ وکس نندگ ءَ گشنت۔

جاری گرداندن

tacenitan,

fravenitan

tacenag,

vahenag

جالب

awd

od, ot

؎ ہوتیں بیل منی شائگیں

جام

jam,yam

yamak

جامعیت

ham-gartikih

hamagir,

hamgirtag

جامہ

jamak,

yamak,

jamag

جامہ

brahm

pahrahan

جامہ

patmocan,

patmok

vistarg

جان

gyan

gin

جاندار

janavar,

janomand

janavar

جان داشتگی (ازجان عزیزتر)

janih

jani

جانی (تبہ کار)

mar,riptak

mar, repok

جاودان ِخدائی

anosak

xvatahi

anisag,

hadai

جاوید خسرو(نام خاص)

anos-husrav

anos-husrav,

anos-kisra

جاودانہ

akanarak

zamaniha

bekanaragen

zamania

جاودانی بودن

hamakiha

estisn

hamukia buag,

جاہل (نادان)

adan

nadan,

nazant

جاہلانہ

adaniha

nadaniha

nazantia

کردگالی

جای اسب

aspastan

aspistan,

asp-tavil

کردگالی ءَ اسپتویلہ

جای اسناد ونوشتہ ہا

diwan

diwan-jah

بلوچی و کردگالی ءَ پیش ءَ دیوان وزیرمال ءَ گشنت

جامی برسم

barsamdan

barsomdan

جای پادیاب

payadan,

کردگالی

جای حفر شدہ

patyapdan

kanakih

padkall

konagi

جای خواب

vistarag

vistrag,

nipad

کردگالی

جایز

rawak

rawa

کردگالی

جای شتران

ostaristan

ustiristan

جای فدیہ

myazd-gas

muzda-ja

جای قانونی (عدالت)

datiha-gas

datja,

dadgah

جای گاہ و گوسفند

(گلہ ورمہ)

pahastan,

pahast

paharistan,

bahar

جای گود و عمیق

vim

him

کردگالی

جای متروک

viskar

جای مجزا

gosak

gosag

کردگالی گوشہ

جای مستحکم

darpustgas

darbast-ja

جای وسیع

medam

maydan,

manj

کردگالی

جای ہیزم(خاکستردان)

esmdan

isdan,

isdani

جبار

garanman

sastar

purren-gis

sastdar

جبران

carak,

tajisn

carag

جبران

tavan

کردگالی

جد (پدرمادر)

niyak

niyako,

nako

جُدا

yutak,vicarak

jita,vicarok

جدا از

yut-ic hac

paron

jita,hac-is

parren-

کردگالی پرّنیگا

جُدا بودگی

yutih

jitahi

جُدا جدا

yut-yut

jitah-jitah

جُدا کردن

visastan,

visandan

gista kanag

gisenag

جدال

stezak,

koxsisn

istazag,kos

جدول نجومی

zic

جُدی

vahik

جدی

garmok

xortak

جرات کردن

ayyaritan

ayiha kanag

جراحت

azar, res

جریان

recisnih,

rowisnih

rowakih

recani

rawani

جریاب آب

ap-tacan

جریمہ

tavan

کردگالی

جزیرہ

gazirak

jazirag

جستجو کنندہ (مالک)

xvastar

vastar,

vazdar

کردگالی ءَ خوازدار

جستن

jahitan

jihag

جستن

ojitan

ijag

جستہ

jastak

jistag

کردگالی ءَ ایجنگ

جسد (جسم مردہ)

kalpat,

nasa(k)karp

جسد (بیجان)

murtak

murdag,

murtak,

جسمانی

جسم

tankart

fanomand

tankarr

جشن (مسرت وشادمانی)

sur, yasn

جشن خرداد

harvdat, sur

hurdad sur

sir

جشن (برای تقدس ہوم)

hom-sur

کردگالی

جعبہ

kiwot

جعل

guhvart

جغد (بہمن مرغ)

vahuman murg

vahum,bumb

جفت (ہردو)

doan,

dokan

duen,

dukan

جفت (یکجا)

dokanak,

yuxt

duganag,

jupt

جگر

jigar

جگر سفید

sus, susak

جلادادن

malitan

جلال

burzenakih,

burzakih

burznaki,

burzagi

جلال (شکوہ)

skod-

skodisn

mazan-kod

جلال (شان وشوکت)

xvarr, xyar

rah, varc

marr, maza-

marr

کردگالی مزہ مرّ

جلسہ

hanjaman

anjuman,

mehra

جلو

pes,nazd,

handeman

pes, nazd,

amden

کردگالی ءَ آودیم

جلو رفتن (دویدن)

frac tacitan

-tacag

جلو روندہ

” tacak

tacok

julawgir

؎علن جنگانی جلوگیرات وتی جنگ

جلوہ گیری کردن

pahrexan

er-recag,

جلیل (القدر)

baren,

burzok

burzisnomand

baren

burzbund

کردگالی و بلوچی ءَ جلو کنگ اسپانی حملہ ءَ گشنت۔

جم

yam,jam

jam

جمال

hucihrih

vass-cehrag,

sarr-surat

جمجمہ

mastorag,

mastarg

madal,

kadul

کردگالی مڈول

جم درخشان (جمشید)

yimset

jamset

جمع شدہ (تودئہ مجمع)

sresotak

جمع کردن

hanbarisn

hambar kanag

ً ً

sarenitan

swarag,

osarag

ً ً (دانہ)

vacinitan

جمعیت

amarakan

amragan

جمعیت

anbuh

amboh,mucci

جمک (نام خاص)

jamak

jumak

جمکرت (پناہ گاہ جمشید در زستان سرد)

yamkart

jamgarr

جملہ (درفقرہ)

vacak,

sahman

vacin

جنایت

riftakih

riftagi,

refenag

جنبان

jumbisnik

jumbustig

کردگالی ءَ جمبنگ و چنڈنگ مصدر انت

جنبانندن

jumbenitan,

candenitan

junbeneni-

candeneni-

jumbenag,

candeneg,

jumbaen-

candaen-

جنباندہ

jumbak

jumbok

جنبش

jumbisn,

candisn,vaz

jumbist,

candist,gwanz

جنبیدن

barzitan,

canditan

jumbitan

jarzag,

candag,

jumbag

؎ گوش ءِ گوانزلوکیں دُرّان بلوچی دگروگالی ءَ

نوشکے دمگ ءَ گونزدغونز اُردو ءِ جولاءَ گشنت او گوانزگ گونڈو ءِ چنڈ نیوکیں جُلونٹ ءَ گشنت۔

جنس

saredak,

sartak

sar-pa-sari

جنگ

jang,razm,

nipart,karicar

jang

nibad,karzar

جنگ (قتال وجدال)

kohsisn,

kositarih

kos, kustar

جنگادر

razmik,

gund

razmig,

jangig

جنگجو

gurt

gurd

جنگل (بیشہ )

vesak,

van,razvar

gresag,

lad

بَن ماں ہندیگ ءَ

جنگل (صحرا)

dast

جنگنامہ (تاریخی کردار)

karnamak

karnamag

جنگندہ (جنگی)

koxsak

kusok

جنگیدن

kositan,

puritan

جنین (چیزی پوشیدہ مثل طفل درشکم ِمادر

dastak,

gawr

جَوّ (فنا)

zahak,

vai

zahag

gva,istan

جَو (دانہ)

yav, se

jaw, sa

gva,vacan

جواب (پاسخ)

pasaxv,patvac

pat

passav,

pir-vacan

جواب دادن

pasaxv

guftan

passav gus-

day-

جواب دادن(اہریمنی)

duyitan

کردگالی ءَ دُوی مَلنگ مصدر

جوال

gawal

gwal-

کردگالی ءَ گوالہ

جوان (ہرنا)

juvan,purnay

juvan,varna

کردگالی

جوان (میوہ)

tarnak

tirnik

جوان(میش ویزبرای نسل کشی)

gusn,gosn

gus, gusig

جوانترین (نوعمر)

kekist,

zahak

kahstir

zahg

جوانمرد

arvand,rat,

azat-mart

arabund,

azad-mard

کردگالی و بلوچی ءَ اڑ توانائی ءَ گشنت

جوانہ درخت (کوک)

kuyak

جواہر نشان

gohrik,

pistak

gahrig,gisdig

جوانی برنائی

juvanih,

purnayih

javani,

varnai

جوجہ تیفی

جود

ratih

جودوسر

sak

جوز (گوز،گردو)

goz

جوشاندن(ملایم بخیتن)

xsartenitan

sardag

کردگالی ءَ شٹردنگ مصدر

جوہر (قابلیت)

gohr,matak

johr, matag

جوہر اصلی (ذاتی)

ham-bunih

bunig

کردگالی

جوی آب

joy

joh

کردگالی

جوی آب(کاریز یا زمین کندہ)

xan

kahn

جوی سراشیب

nikun ab

nigun,nijil,

sar-sip,sar-

suwag

کردگالی

جھان

gehan,

getik,

axvan

jihan,

gedig,

جہانی (منسوب بہ خلقت)

getihih

gedihi

؎چوپس و گوگ ءَ گیدی ماں اَنت۔

جہانی (بطریق این جہانی)

getihiha

gedihia

جہانی (این جہانی)

getahik

gedaig

جہت

arak, dasn

kust

arag, kas

kas

کردگالی ءَ ایرّغ

جہت

ron

ri, rah

جہت (بطرف)

oron

arrah, erra

جہد کنندہ

niyaw,

niyap

جہش

jahisn,

vaz

جہندہ

sapak

جہنم

dusaxv

dujik

کردگالی ءَ دوزخ

جہنمی (دوزخی)

er-axt,

eraxtak

jandumi,

dojiki

جہود

yahut

jahu,

jahut

جہیدن

jahitan

jastan

jihag

جہید

jastak

jistok,jihok

جہیز

dahic

daj,

چابک

capuk,

asanpad,

vartak

caspan,

cawak

subakpad,

gardok

کردگالی

چادر

carur

cadar

چارپا (مثل گائو و خرو گوسفند وغیرہ)

cahar-pao,

carpad

ciharpao,

carpadag

کردگالی ءِ وساہتے دو پادہ نالمہ و چار پا نا باوہ ئے جوان کر

چارہ

carak,

darman

carag,

darman

چارہ بینی

carak-venih

caragindi

چارہ پزیر

carik

carahig

چارہ کردن

carak

karak

cara kan-

cara saz

چارہ مند

caromand

carabund

چارہ مندانہ

caromandiha

carabundia

چاشت

cast

کردگالی

چاشنی

casnik

casnig

چاق (فربہ)

farpih,

frapih

pirbah,

passor

چاق (درمورد،حیوان ،چربی)

pih

pig

کردگالی پیہون بزاں اسپیت مثل پیگ

چاقو(کارد)

kart

karc

چاکر(مطیع و فرمان بردار)

cakar,

erman,rahik

carkar,erman

rahak

پیلءَ پُشت کتہ ایرمانی ملاشوران

چالاک (تیز روشن)

sipok,

چالاکی

sepak

tuxsakih,

tuxsish

siwar

sipark

چالہ

cah, mag

چاہی

cahik

cahig

چاہ

cah, xan,

xanak

cat, kahn,

kahnak

بلوچی کردگالی ءَ کانی کسانیں کھڈکانی آپاں گشنت کہ کوہاںبنت

چاہ ِآب چشمہ کو چکر

apan, xan

apani,kahn

چاہ ِآب در کوہ با آبدار ِکوچک

xanik

kanig

چرا

ce,ec ray,

cim

par ce,

ciha,

چراگاہ

carak, gav-yot

carag,jud,

jid, zid

کردگالی

چراگاہ ِ(گیاہ دار)

vasan,

vastar

giyaban

چرب

carp,

rognik

carp,rognig

کردگالی

چرب زبانی

carp-zuwanih

carp-zugnig

چربی

carpih,pih,

pihv, pim

carpi,pig

چرغ (فلک)

ras

res

چرغ (آبکشی از چاہ)

gartinak

gardenok,

cark

چر خاندن

gartanitan

gardenag

چرغ زدن

tanitan

tanag

چرس بھنگ

mang

bang

کردگالی

چرک

muzg, rim

چرکین

cirken, ahit

چرم

carm

carm,camr,

droj, drvwai

چرم سازی

postkarih

postkari

چرمین

carmen

چوب بازی

dar-vacik

dargwazig

چوب ہود(چوب خوشبو دار)

hukart

hud, hod

چوب ہوگون ( ً ً)

hugon

gudgun

چسبیتدہ بہ ہم (متحد)

hambast

چشم

casm, doisr

camm

اوگانی ءَ استرگ

چشم (بہ سرد چشم ،فرمان بردراری)

casmiha

cammeha

چشم ِ(بادام گوُن)

casm-i-vatam

badam-camm

چشمک (مُژگان)

mecisn

mecat,mecask

milark

چشمک ردنی ( چشم برہم زدن)

mecitan

cammuk

janag

چشمہ

casmak,apxvar

cammag,apsar

چشم (چشمہ کوچک کر کوئہ در تالاب ہائے کوچک می چکد)

xanik,

xan

kanig,kahn

چشیدن

casitan,

micetan

casag,

micag

چشیدن(قطرہ قطرہ)

mizitan

pizag,

pinz-girag

رِند تہ ترنت شہ مندگی پنزان

چشیدنِ غذا (در تشریفات مذہبی)

casnik

casnig,cass

چطور

cagon

con

چقدر

cand

cunt, cinka,

چکاد (نوک ،قلعہ کوہ)

cakat

sikk,

jikk

چکامہ (قصیدہ)

cikamak

cikamag

چکاوک (طائرخوش آواز شبیہ گنجک)

caka

cagonk,

caronk

چکش

kutinak

kutinak,

cakoc,

kopen

kudinag

چکر زدن

cakar-zam

cakarrok

کردگالی

چکش آہنگران

patak

چکہ

srisk,

samak

چگونگی

ci-ih

cea

چلچلہ

parastuk

چلنگر (کسی کہ قفل و کلید درست کند)

cilankar

چماق (لت)

vazr,gat

gurz,latt,

چماق دار

gatvar

چمش

camisn

camist

چمنزار

vastar

چمیدن (خرامیدن)

camitan

camag

؎ بلوچ ءِ بر چوکوکءَ ات۔ نصیر

چنار (درخت)

cinar

cihal

چنان

eton

ancus

کردگالی ءَ اندون

چنانی

etonih

ancus,

amcusi

کردگالی ءَ اندونی

چنبر بازی (نوی بازی است)

cambar,vacik

چند

cand,hand

cunt

چندان

candan

چندی

candih

candi

چنگ نواز

cang sray

cang-jan

ً ً (نے نواز)

vin sra

binajanok

چنین

eton, oron,

o (h)

ancen

اندوں ما کردگالیءَ

چوب

cop, dar

dar

چوب (نئے )

graw

giraw

کردگالی

چوب سوزاندنی (بیزم)

esm,ezm

چوبی

daren

چوپان

supen

surpank,suw-

an,suwanag

کردگالی ءَ شواں

چوگان (نوعی بازی)

copakan,

copigan

چون

cegon, ka

چہ

چہ (وقت)

kad, katar

kad, kaden,

kadi

چھار

cahar

cihar,car

کردگالیءَ چار

چھار بار تکرار شدہ

catr-us-rut

چھار پای

cahar-pao,

caharvak

cihar-pao,

carpadag

کردگالی ءَ چارپادہ چارلنگ

چھارپای اصل (بزوگو سفند)

cahar-zang

pase,pasvik

car-ling

pas

بلوچی و کردگالی ءَ سیاپس بُزءَ او اسپے پس میشءَ گشنت

چھارتا

caharin,

ciharen,

caren

چھاردہ

cahar-dah

چھاردہم

cahar-dahom

چھارشنبہ

cahar sumbat

چھار صد

cahar sat

چھارگوش

caha, gosak,

catrang

چھارم

caharom

چھر چھارمہ

citr cahar

mahak

carmahig-

چھرہ

cihrak

cehrag, dem

چھاریک

cahar evak

carik

کردگالی

چھل

cahal

cill

چہ وقت

kao,

kao, kadi

daken

چیدن (اسم ،موسم چیدن)

cenisn

cen

کردگالی و بلوچی ءَ کشار یا میشءِ پژمانی چنگءَ چین یا قتل عامءَ چکچین گشنت

چیدہ

cinitan

cinag

چیر (غالب، مسلط)چیرہ

car

چیرگی

apar ozih

citih

abar-raj,

abar-ujji

چیز

cis

چیزی

cis-ic

cie, ci-is

چین (ملک)

cinstan

cin

چینی (مردم یا مضوعات)

cinik

cinig

حاجت

niyaz, must

naz

حاجتمند (خواہشمند برای خوردنی )

niyazan

mustoman

nazbund

چاشیہ

karanak

kirr

kustakih

kass-w-takk

ً (کوہ ،کوہ کوچک دردامن کوہ بلند)

parrak

parrag

حاصل

bar

bar, bod

حاصل جمع

mar

marag,mankat

حاصل دادن

vinartan

ginarag

بنگ ماں کردگالی ءَ مصدر بنوک

حاصل شدہ

vinartak

حاصل کردن

vindatan

حاضر (روبہ رو)

handeman

amdem,

awdem

کردگالی و بلوچی ءَ شکارا کہ گوزند ءَ مبیت گشنت اودیم انت

حافظ

nikas dastar

nigadar

حافظ

ayat, vir,

varm

yat,gir

giram

ً (خیال )

hos, kerok,

kirok

hos

حافطہ داشتی (مغز)

matakih

mitk,mitik

کردگالی و بلوچی ءَ متک نیام سرءَ گشنت

حاکم

framatar/-pat

حاکم (سردار)

satrdar

حاکم (داستان و صوبہ)

marzpan

حاکم (جہان آرا)

rayenok

raoenak

حالا

nun

nun, nin

حالا (اکنون)

oknu

annu,anni

حامل (نامزد)

dastar

distar

کردگالی

ً (پیام آسمانی وکلام مقدس)

mansr-

bar

masal,

masalbar

حاملہ (حیوانات)

pusoman

apus

حامِلہ (انسان)

tam-burtar

lap-purr

حامی (پشت وپناہ)

panak

panag

حامی

panak

paspan,

parar

panok,

panag,paswan,

pakhar

حاوی

obarisn

abrist

حائض

xunomand

hannu-

حبوب (دانہ ہای جواری)

zurtak

zurt

حتمی

evarik

yavarig,

yabbarig

کردگالی یکباری

حتّٰی

-c, – ic

-is

حتّٰی برای

pat-ic

paris,pare

حتّٰی یکی

evak-ic

evak-is

حجاب

partak

pardag

کردگالی پردہ

مجب

nihan,xemih

حجم

tan

dil, tan,

badan

حد (اندازہ)

andacak

andac

حد پیمائش

patmanag

paymanag

حد (مرز)

kanar

kinar, kir

حد (سرحد مزر)

sahman,

vimand

sim, dang

حداقل

kamist

kammuk,

kamen

حد اکثر

vesist,

cand-tom

gestir, candi

حد فاصل

miyanak

miyanjak,

-ic

miyanag,

niyamag

miyanjig

حدود

kustakiha

kas-w-takka

حذرکردن

dastan

حذف کردن

ranenitan

حرارت

garmih,banuy

garmi(g)

کردگالی باسنی

حرص

حرف

vac,vaxs

vacin,gustin

gwas, gal

معرف زدن

guftan,

duyitan

gusag, gal,

ayag

حرف زدنی (باتفصیلی)

drayitan

drraenag

حرف زشت

pat uzvanih

badzwani

کردگالی

حرکت (رفتار)

rowisn,

rowisnih

rawist,

rawwaj

کردگالی

حرکت (بجاہ خود مثل شجر)

حرکت (مثل زلزلہ)

candisn

jumbisn

candi,

candist

jumbish

کردگالی

حرکت

vaz,viherisn

gvaz-gwanz,

piheri

کردگالی غونزو پیری

حرکت دادن (مثل پرچم )

jandinenitan

candenag

حرکت دادن (مثل زمین درزلزلہ )

jumbenitan

jumbenag

حرکت دادن

raoenitan,

rayeni-

raoenag

حرکت دائم

hame-

rawisniha

hamuk-rawanis

حرکت کردنی

jumbisnik

bumbistig

حرکت کردن (بجاہ و خود)

viherisnik

pehrig

حرکت کردن(مثل زلزلہ)

janditan

candag

حرکت کردن (دویدن تیز)

tacitan

tacag

حرمت

burz,

burzakih

burznaki,

حریر منقش (نوع کشیدہ)

parnikan

parniwar,

pariwar

بلوچی و کردگالی ءَ چکن و چگینے کہ قلات و نیچار ءَ جوڑ بیت

حریص

azvar,ruzdak

حریف (ہمکار ،ہم پیشہ شریف النفس)

hamemal

hammal,ham

bel, hambal

حمل ماں کردگالی و بلوچی ءَ جوانیںمردمءَ گشنت

حریف (ہم عمر)

hamestar

hamsar

حس (حاصل )

boo

حساب (بادل ونگاہ)

marak,

amar, marisn

marag,

marist

حساب باانگشت یاقلم

osmar

usmar

حساب دار (بادل و نگاہ مثل چوپان )

amarenitar

marenok

حساب کردن ( ً ً ً)

amarenitan

marag, mare-

nag

حساب کردن (باانگشت یاقلم)

osmartan

usmarag

حسد

arisk, arask

rask

حسد

mulit

حسد

varan

حسد

ken

kenag

حسود

kenik,

varanik

kenagi

حشرہ

karm

kirm

حشرہ زیادکار (خونخوار جانور)

xrafstar

ravstar,

rastar

حصہ (نیم)

nemak

namag

حضور (پیش آنجناب)

handemanih

hamdemig

حضور ( ً ً درمقدمہ)

pesih

pesi

حفار

kantar

kondok

حفاظت کردن

hanbasitan

sanbag

حفر کردن

kandan

kondag

حفرہ (گودال)

gawr, gor

mag

sulak

حفظ

varm

varram

حفظ کردن

nikas dastan

niga darag

حقارت (کوچکی )

xvarih

vari

حق

spas

sipas,

wayag

کردگالی

حق شناس

spasdar,

spas snas

sipasdar,

wayadar

حق شناسی

spasdarih,

pasdarih

pasdari,waya-

dari

حق ناشناس

ana-spas

nisipas be-

wayag,

beminnat,

حقیر مایہ

nizar patman

nizor paiman

حقیقت

rast, rastih

rast, rasti

حقیقت گوئی

rast-gowisnih

rastgustin,

rastgohi

حکم

framan

parman

حکم (فرمان، فرماہش)

framayisn

parmayist

حکیم

danak

zanok

حلقہ(برج وکبگرئہ عمل)

cambar

cambur

کردگالی

حماقت (حواس باختای)

halakih

hawlaki

کردگالی

حمام (آبلہ گرم برتن)

garmapak

garmapag

کردگالیءَ گرمآپہ

حمایت (پاسبانی)

panak,

panakih, dar-

panok,-i

pustpani,

حمایت

pustih,pustih,

pas, paspani

pust-o-pad

حمایت

patarih

paddari

حمایت کردن

panakih kartan

panag

حمایت کنندہ (نگہدارندہ)

pan

-pan

کردگالی و بلوچی ءَ گالونڈی وڑءَ پان، وان آ و بان کئیت کہ مصدر ماں بلوچی آپانگ انت

حمل

barisn

bar-o-bod

حملہ (ازجاہ برجسبتن)

duwarisnih,

ewgat, elgat

dawr

حملہ کردن

dwaritan,pat-

ratan,vizutan

dawr kanag

حوا (بی بی ،نخستین زن کر آفربہ شد)

masyane

motryane

حوت (ماہی)

mahik

mahig

کردگالی ماہی

حوصلہ (غیرت)

nix-sadisnih

sadd

حوض

var

na-var

کردگالی

حومہ

kust

kuft, kupt

کردگالی

حیا

kang

nang

کردگالی

حیات (نفس)

gan,gyan

gin

حیرہ (سرزمین وشہر خراسان )

herat

harat

حیوان

janvar

حیوان اہریمنی (سہ دہان دارد)

se zafr

sai-daf, dap

حیوان ً (سہ کلہ دارد)

se kamar

sai-kamar

حیوان (موذی)

xrafstar

rafstar,

rastar

حیوان مادہ (برای شیر بلامعاوضہ گرفتن)

denutak

denu, deni

کردگالی دیڑو

حیوان وحشی (یکجا باورہا کہ درشکل گوناگون پیش راہرومی اید)

dat

datt

کردگالی

حیوانی کہ درزیرمین زندگی می کند)

unik

unig

کردگالی ءَ خونی از خون بمعنی زیر خانہ

خاتمہ (انجام)

hanjamih

anjam,asar

خار

kimar,xar

kemar,kuntag

بلوچی و کردگالی ءَ کیمار یک کنٹگی کاہے

خار پُشت

zuzak,

zuzak

juduk,

jaduk

کردگالی

خارج

beron

کردگالی ءَ درون و بیرون کارمرز بیت۔

خارِشُتر

zaz, zaz

sanz

کردگالی

خارجی

beronik,

uzdahik

berunig

خارج شدن

uzenihitan

uzzahi buag

خارج کردن

uzitan

” kanag

خاستن

xezistan

خستنگ ماں کردگالی ءَ مصدر

خاشاک (نوع گیاہ )

kahrizak

kahraz

خاص

nam-cistik

namig

خاصیت

yatak,

gatisn

ً طبیعی

ristak,rastak

خاطر

dil,varom

dil, hatir

zird

خاطرہ

awyat

خاک

xak,gil

hak, gil

خاک انداز (آلہ)

bel

bel, bard

کردگالی

خاکستر

xakistar, var

is- , pur

اِس ماںکردگالی

خاکستر (زردسرف)

kutak

gut, gustag,

kutik,kutink

خاکستری زنگ

atur-asturgon

herakgon

کردگالی اِسی رنگ

خاکی (متعلق بہ خاک)

gilen, zem-

iken

gilen, zami-

gen

خالص

apecak

خالق

datar, dadv,

dahik

darar,

dadvah,dahok

خالی

tuhik

hork

کردگالیءَ حورک

خالی کردن

pardaxtan,

unanitan

pardecag

خاموش شدن آتش

murtan

mirag

بلوچی و کردگالی ءَ مرگ و کشگ آچ و چراگ و بجلی ءِ توسینگ ءَ کئیت

خامہ

xamak

hamag

کردگالیءَ خامہ

خانم (زن)

nairik

niarig

خانہ

nman

niman,

niwan

کردگالی

خانگی

nmanay

katakik

niwanay

kutikig

کردگالی

خانہ (قسمت از خانہ کوارتر)

xanak

hanag

کردگالی ءَ خانہ گوباز ناماں کئیت چوش کہ غسل خانہ، بورچی خانہ یا خانہ نہ خانہ

خانہ (زیر خانہ)

xon

کردگالی ءَ خون

خانہ (برای کاروان)

sarai

sirag

خانہ (جاری عارضی)

man,manak,

manist

manind,mand

bunind

خانہ (ازچوب می سازندیا چوب وگل )

katak, dar,

kuddik, dar,

kudd

خانہ (ایوان شاہی)

awahan

aywan

ایوان قلات

خانہ پُر آسایش

ramisn

manisn

ramagen

manind

lamagen manind

خانہ خدا (کد خدا)

katak

kawda

خانہ داری

katak banuki

kud-banuki

کردگالی ءَ کُڈّ گودیگری

خایہ (مرد یاحیوان)

gund

کردگالی

خایہ (تخم مرگ)

hayik

hayag,hayg

خایہ دیس (بیضوی ،تخم مرغی شکل)

hayik,des

amurg

hayag-var

خبر (اطلاع)

daxsak

dassag,dah

خبیث (دیوانہ)

gannak

gennok,

ganok

کردگالیءَ گنوک

خجل

sarmaken

sarmandagen

کردگالی

خجلت (حیا)

sarm,nang

خدا

xvatay,

yaztan

huda,yaztan

خدای ثروتمند

bag

bagia

خدایمند (دارای صاحب وسرور)

xvatayomand

hudabund

کردگالی خداوند

خدایی

xvatayih,

baranik

hudahi(g)

bagyai

خدایی

خدمت خداپرستش

parastisn

paristist

کردگالی پرستشت

خر

xar

har, kar

خراب کردنی (بہ سیاہ زبانی)

murnjenitan

murjenag

خراب کردن (برباد کردن)

nasenitan,

nasitan

nasag,

nasenag

خراب کردن (بہ زور مالیدن)

obaxtan

xobasag,

gumbasag

خراب کردن( ً ً ً)

vinastan

ginasag

ماگلی گنشاشتے ابرجان ءَ جام

خراج( ً ً ً )

sai,xavac

sar sai

کردگالی سرسایہ کہ طلاءَ گریبان دینت۔

خراسان

xvarasan

hurasan

کردگالی ءَ خراسان، بلوچستان ءِ رودراتکی کوہستان ءَ ابید مرات و نیشا پور و مردءَ گشنت

خراسانی باشند خراسان

xvarasanik

hurasanig

خراشیدن (یال اسب وغیرہ )

randitan

randag,

trasag

خرامان راہ رفتن (اسب)

camisn

camist

خرامیدن

camitan

camag

بلوچ ءِ بورچو کوگءَ چمان انت۔ نصیر

خرج

uzenak,

ozinak

uznag

خرچنگ

karcang

خُرد

xort

hort

کردگالیءَ خورت

خِرد

xrat

urut

ناہروت بلوچی کوہنیں شئیراں

خرداد (ماہ)

hardat,

harvdat

hordar

کردگالی

خردبودگی

xortakih

hortagi

کردگالی ءَ خورتی

خِرد پریشان

xvat-start

”

اوگانی ءَ اِستُر

خُرد کردن (کوبیدن)

kaftan,

xvastan,sudan

kuttag,xasta

kan-suda kan

کردگالی کٹنگ، خستہ، کستگ، سغنگ

خرد کردن (افسردن گیاہ)

palayitan

palarag

خرد شدہ (گیاہ چشک)

palayitan

palar,

palal

کردگالی پلال

خرد مند

xratomand

frazanok

varram-zanok

pirah-zanak

خرد مندانہ

frazanakiha

pira-zanagia

خُردہ

xortak,

karacak

hurtag,kala-

w-cikk

کردگالی

خوس متہر (دب اکبر)

haptokring

haftorirang

haptoen-rang

خرسند

xvarsand,

mahman

muhiman

خوفترزن (حشرہ کش)

xrafstar-gai

rastar-jan

خرگوش

xargos

kargosk

خرم

hurram,sat

خرما

armar,

xurmak

urmak,

hurmag

خرمکس

kurk-magas

kurkmakisk

خومی

hurramih

hurrami

خروحشی

خروس

خردبگ (سنگ مرجان)

gur

xros, kark

sag-xruhak

gor

kurosk

marjan

سگ خوار ماں کردگالی

خُرہ

xvarr

xvarrah

خُرہ مند

farrah

xvarromand

خزانہ دار

ganjwar

ganjumdar

خسارت (نقصان)

vizand,

gizand,

gazind

خسارات (ضرورت ،کمی)

vizayih,

vizayisn

gizar,

gazar

خسارات آورندہ (ندیالکار)

vizandkar

gazindkar

خسبیدن(خاسپیدن)

xvafsitan,

xuspitan

vasfag,

vaspag

خاشنگ، خاچنگ کردگالی

خست (فردما یگی جنسین بودنی )

pinih,

pirri,

pirahok

خستگی

ranj

کردگالی

خستن

xvastan

vast kan-

خواہنگ، خواست کننگ

خستو(معرّف)

xvastuk

vastug

کردگالیءَ خواستو

خستہ

ranjak

-ranjag

خستہ بودن

mantan

mantag,

mandag

کردگالی ماندہ

خستہ کردن (آزاد دادن)

ranjenitan

ranjenag

خسرو (نام خاص)

husraw

husraw,

kusrav

خسیس

pen,panik

خشت

xist

hist

کردگالی ءَ خِشت

خشک

husk

کردگالی خُشک

خشکاندن (اسب را)

husanitan

havasenitan

hosenag

خشکسالی

tang-apih

tankapi

خشک شدگی

hosisn

hosin,hosam

خشکی (خشکیدگی )

husih,

pacisn

خشکیدن

husenitan

hosenag

خشم

hesm,hism,

esm

خشمگین

hesmakan

hesman

خَشن(زَبر،درست)

vat-zahrak,

duz-var stug

bad-zahrag,

bevar

خشنود

xsnomand,

mahman

muhiman

خشونت

xrukih,tundih

sturgih,

خصلت

menisn,hok,

xem, gatisn

mann

خصلت (زنانہ)

nairikih

niarigi,niarig-

niarigiri

کردگالی نیاڑیگری ، نیاڑیی

خطر

bimm

vitang

خطرناک

purr-marg

خفاش

sapak-parr

sapcarr

خفتن

xuspitan,

vaspag,

xvaptan

vasfag,

خفتہ

xvaftak

vaptag,

vaftag,

خفہ

xafak

xapag,

xafag

خلاف (مدمقابل)

met

matt

خلف

naf

خلف

obatak

obadag

خلف

zayak

zahag,

zank

خلق(خُو)

hok

hu, hug

خلق

zayisn

zayag, zank

خلقت اولیہ

bunedatih

bundat

خلق کلی

hamak,dahisnih

hamuk dalisfi

خم (ضمرہ)

xumb,

xumbak

kumb

خنشی

xanzak

خنجر

astar

خندیدن

xandan

kandag

خندہ

xandak

kandag

خنیا (آواز،سرود)

huniyak

خنیاگر (آواز خوان)

huniyakar

خواب

xvap,xvab

vab,var

خوابیدن

xvafsitan,

xuspitan

vasfag,

vaspag

ً (خوابینیدن)

xvapitan

vapenag

خوابیدہ

xuspen,

xvaftak

vaben,

vaftag-

خواجہ

mirak

mir, vaja

خوار

xvar

var

خوار ماں کردگالیءَ

خواری

xvarih,

tarih

xvari

خواری ماں کردگالیءَ

خواست

xvast,kam

kamak

vast, kim

کردگالیءَ خواست

خواستاد (خواہان خوابندہ)

xvastar

vasdar,

vazdar

خواستاد (خواہشمند)

nizazund

niyazbund,

nazbund

خواستن

xvastan

lotag,vayag

کردگالی ءَ خواہنگ مصدر

خواستاری (الخواہی)

xvadisn,

kamisn

vayag, -vahi

-kami

کردگالی ءَ استخوابی

خوان (سفرہ)

xvan

van

غریب نا بامُس خوان ءِ دِترے

خواندن

xvantan

vanag

کردگالی ءَ خواننگ

ً (حفظ کردن)

zabayitan

izbar kan-

izda kan

ً (بہ توصیف)

srayitan

sarenag darag

خوابان (مدعی علیہ)

pasemar

padmar/

padmarok

pad-o-rand

janok

پد خلوک ماں کردگالی

ماروک ماں کردگالی

خواہر

xvahar

guhar

خواہش

xvasisn,

xvadisn

vahist,

vayag

کردگالیءَ خواہشت

ً (نفسانی)

kam

kam, kim

خوب بہ

hu,hup

veh

hub, geh

خوبی

huik, vehik

hupi, gehig

خوبی بہ خوبی

xupiha

hupiha

خوب (نیک)

nevak

nek

خوب (مردم)

nevaken

neken

خوب (اسب)

huvasp

hudasp

خوب (اندیش )

humenisn

humenitar

hudmannist

humannat

خوب (بہ )اندیش

veh menisnik

gehmanistig-

خوب (بسیار)

fra-ron

be-ron

بگ اِش گردگیں بے شون انت۔ یا گیبیںقلات بے رون انت۔ سردار چاکر خان رِند

خوب (ناخوب بسیار)

خوب ومہ

hu-ramak

-ramag

خوب (زیستن در طول ِسال)

salan

humanisnih

salan

hudmanagi

خود

xvat

vat

بہ خود متکی

xvatat

vat-it

خوددادہ

xvadat

vatdat

خود (کلاہ آہنی سپر)

sarvar

چوش کہ پاذوار

خود ستا

huzvan dray-

enitar

zuwan-darra-

henok

خودسر

axveskar

besikar

خودسوزی

xvat-socisnih

vat-socistih

خودی ہا(خیشان)

xvatan

vatian

خوارک ،نام روز مقدس

xvar

vurr, burr

عاشورہءَ بلوچ بُرّ گشنت۔

خوراک وغداری کہ تقدیم ضروربامی شود

xurun

hurud

کردگالی خرود

خوراکی

xvar

var, vardin

خوردن

xvartan

varag

خوردنی

xvartik

vartagi,

vardini

خرش سینوی

menok

mannok vartim

خورشید

hvarset,

xvar

horsit, soc

خور آسانءَ بلوچ ھورآسان اورود آتک ءَ روچآسان گشنت۔ بزاں شگومی ایران

خورشید بالا

hvarset

balad

خورہ (فرہ، فرہ دان، خوب)

xvarrah

خوردران(خورشید خوردن یعنی مغرب)

xvass,varan

کردگالی و اوگانی ءَ خورہ کارمرز بیت۔ (ہوردر،روچور)

خوش (شاد خوب)

xvass, sat,

hup

vass,sat,

hup

کردگالی ءَ ہوردران ءَ مطلب ءَ دے کی الینگ آہتہ

خورشید پایہ (جایگاہ)

hvarset balad

balad

قدءِ بُرزیءَ کردگالی و بلوچی ءَ بالاد کارمرز بیت۔

ً پیدای (طلوع خورشید)

” payak,

” petakih

payak

petagih

خوب آب

hu ap

vass ap

بلوچی اِسم نفی ءَ ھو کارمرز بیت چوش ناہو، تاہودہ، بے ہودہ، اناہو، کہ رندءَ انو بوتہ۔

خوش اندام

hu-karp

vass-kap

بلوچیءَ کُٹ ڈگاری اندامءَ گشنت۔

خوش حافظہ

hu-vir

vass-gir

خوش حال (خرم)

huram

hurrum,

ramen

رامین لس بلوچ نامے۔

خوش (درحالت قرار)

ram

؎ مستیں جُڑان ءَ رام کنت۔

خوش رنگ

vahugon

vass-gonag

خوشحال کنندہ

ramenitar

ramendar

خوشحالی

ramisn

ramist,aram

خوش سگالی (نیک اندیش)

husikal,

huskar

husigal

vass-sigal

بلوچیءَ ایشی نفی بد شگان انت

خوش کردن

ramenitan

ramenag,

lamenag

کردگالی ءَ ماریفنگ

خوش فکر

humenisn

vasmannat,

vasmannist

تینا منتتا او بلّو بند عسے

خوش قامت

huci-hrak

vascerag

خوش قامت

hurustak,

hurust

vas-rustag

رست و ردوم کردگالی کارمرز بیت۔

خوش گفتار

hugowisn

vas-gwastin

Share on :

March 2017
M	T	W	T	F	S	S
« Feb				Apr »
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

A PERSIAN – PAHLVI BALOCHI VOCABULARY

Related Articles

About Administrator

Check Also

Leave a Reply Cancel reply